Wat is er aan de hand in Molenbeek?

Hoe komt het dat Molenbeek zo'n centrale plek in zo veel terrorismedossiers inneemt? Waarom is het zo'n schuiloord voor jihadisten? "De organisatie van de stad is te zwak", zegt Brussels minister Pascal Smet (SP.A).

"We gaan Molenbeek opkuisen." De forse taal van minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) zindert na in Brussel. Zeker omdat almaar meer buitenstaanders naar Brussel - en vooral - naar Molenbeek wijzen als een draaischijf van het internationale terrorisme.

"Mij ga je er niet op betrappen dat ik Molenbeek de hoofdstad van de jihadi's noem", zegt Vlaams parlementslid en Brusselaar Karl Vanlouwe (N-VA), "maar het is wel een draaischijf en uitvalsbasis voor terroristen. En volgens mij heeft dat veel te maken met de samenstelling van de bevolking: niet multi- maar monocultureel. In feite is het een Marokkaanse enclave." 

Het is opvallend dat veel politici een duidelijke mening hebben over wat fout gaat, maar dat daar -behalve Vanlouwe- op dit moment eigenlijk zo goed als niemand publiekelijk over wil spreken. "Het klopt natuurlijk wel dat Molenbeek een ideaal schuiloord is", zegt een toonaangevende Brusselse politicus. "En dat heeft uiteraard te maken met de hoge Arabische concentratie. Voormalig burgemeester Philippe Moureaux (PS) heeft nooit willen optreden daartegen."

De schuld van Brussel

Pascal Smet heeft wél een mening klaar. Veel van de problemen, denkt hij, hebben te maken met de specifieke organisatie van Brussel: zes politiezones, negentien burgemeesters. "Ik zeg al twaalf jaar dat we dat moeten veranderen. Dat er één politiezone moet komen. De organisatie van de stad is te zwak. Ik hoop dat er met deze gebeurtenissen een momentum voor verandering komt."

In Brussel is er op dat vlak wat gegrom over de specifieke aanpak van minister-president Rudi Vervoort (PS). Door de zesde staatshervorming kreeg die meer bevoegdheden om de politiediensten te coördineren, maar hij zou daar te weinig gebruik van maken. "Uit schrik", zo zegt een andere bron, "om de negentien burgemeesters voor het hoofd te stoten. Hij zou veel meer kunnen doen. De structuren zijn echt een groot probleem."

Volgens Vanlouwe is de Brusselse structuur inderdaad één van dé redenen van het probleem. ""Er is geen visie, en de coördinatie door minister-president Vervoort marcheert niet. Te veel burgemeesters willen hun macht niet opgeven, en Vervoort wil die strijd niet aangaan. Maar er zijn dan ook veel PS'ers aan de macht in Brussel, en iemand als Yvan Mayeur (burgemeester van Brussel, nvdr) heeft meer macht in de Brusselse PS dan Vervoort."

De schuld van Justitie

Andere Brusselse politici hebben daar een andere mening over. Zo zegt één van hen, alweer op voorwaarde van anonimiteit, dat Brussel wél werkt. "Parijs heeft toch ook districtsprefecten? Hier wordt veel beter bestuurd dan men aanneemt. De specifieke Brusselse structuur heeft het voordeel dat we erg goed weten wat zich in de wijken afspeelt."

Bij deze ene Brusselse toppoliticus vallen de uitspraken van Jambon slecht. "Hij zou beter met wat meer recul spreken." Hij wijst integendeel Justitie en de federale overheid met de vinger. "Het grote probleem is de opvolging vanuit het federale niveau. Probeer maar eens een haatimam weg te krijgen, dat is dus een echte calvarie. De parketten en de staatsveiligheid zouden veel korter op de bal moeten spelen. Maar vaak hebben ze daar niet de middelen voor."

"Bredere aanpak nodig"

Jef Van Damme, SP.A'er en schepen onder de vaak verguisde ex-burgemeester Philippe Moureaux, is het eens met die vaststelling. "De Brusselse structuren zijn een probleem. Net als de radicalisering via het internet of de moskeeën. Maar het probleem is zo veel breder dan dat, en de oplossing moet dat dus ook zijn. In Molenbeek is bijzonder veel kansarmoede, uitsluiting en discriminatie. Ook dàt moet je aanpakken. Want persoonlijk wantrouw ik politici die zeggen dat ze het eens gaan oplossen. De stoere praat van Jambon doet mij denken aan Sarkozy, die in 2005 zei dat hij het tuig van de straat ging vegen. We weten allemaal dat dat niet is gelukt."

Philippe Moureaux (PS) was bijna 20 jaar burgemeester van de Brusselse gemeente Molenbeek, die een schuiloord van jihadisten wordt genoemd. Moureaux voelt zich niet verantwoordelijk voor wat er nu in zijn gemeente gebeurt. "De liberalen zijn al drie jaar aan de macht en ze verstoppen zich nu achter mij", zegt hij in een interview met de RTBF.

Een van die liberalen is Jan Gypers (Open VLD). Hij is sinds 2007 schepen in Molenbeek, en vindt Moureaux wel degelijk de oorzaak van de problemen. "Hij heeft de voedingsbodem gecreëerd", zegt Gypers in "De ochtend". "20 jaar Moureaux betekent: twintig jaar niet interveniëren."

Onder de PS-burgemeester was Molenbeek een vuile stad, vindt Gypers. "De straten werden niet geborsteld. (...) Dat heeft zijn uitstraling: iedereen weet dat een vuile stad geen repressief beleid heeft." Volgens de schepen is Molenbeek zo de zwakste schakel geworden: "Die mensen (jihadisten) komen naar de plaats waar de minste pakkans is". 

Meest gelezen