Veel meer namaak van medicijnen en medische hulpmiddelen

Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten, dat instaat voor de de opvolging en afhandeling van de inbreuken, meldde eerder al een sterke toename van de invoer van "niet-conforme", nagemaakte geneesmiddelen. In 2014 werden 3.781 pakketten met valse medicijnen onderschept, tegenover 1.989 in 2013.

Meestal worden de producten via internet besteld en onderschept door de douane, zegt de Hormonencel. "Vijftig procent van de onderscheppingen betreft geneesmiddelen tegen erectiestoornissen. Het is onbegrijpelijk dat ook heel wat pijnstillers en antibiotica via internet worden besteld terwijl deze op de legale markt te verkrijgen zijn (al dan niet op voorschrift)."

Het jaarverslag neemt spectaculaire voorbeelden op van de winstmarges in de handel in illegale erectiestimulerende middelen. 1 kg sildenafil, de actieve substantie in Viagra, kost slechts 65 euro. Daarmee kunnen 40.000 pillen worden aangemaakt die in het illegale circuit worden verkocht voor gemiddeld 2 euro per pil en met 1 kg grondstof van 65 euro kan een crimineel zo 400.000 euro verdienen.

De Hormonencel stelt dat "de handel in vervalste geneesmiddelen, zeer winstgevend is, en als je al betrapt wordt, moet je je niet te veel zorgen maken over de bestraffing". Bovendien hebben verschillende initiatieven op nationaal en internationaal vlak tegen de internethandel tot nog toe onvoldoende resultaat geleverd en het blokkeren van websites kan te gemakkelijk omzeild worden, stelt de Hormonencel.

De Hormonencel waarschuwt in haar jaarverslag ook voor de namaak van medische hulpmiddelen en beschouwt de toename ervan in 2014 als een opvallende trend. Het dan gaat om persoonlijke producten zoals lenzen, zwangerschaps- of hiv-testen maar ook om hulpstukken voor toestellen in ziekenhuizen.

De namaak van "medical devices" neemt grote proporties aan, stelt het rapport. "Daarbij gaat het enerzijds om producten die dagelijks worden gebruikt, zoals lenzen, zwangerschaps- en hiv-testen, maar ook hulpstukken gebruikt in ziekenhuizen. Zo kregen heel wat mensen een ernstige ooginfectie door namaaklenzen. Valse hiv-testen, die valse negatieve resultaten geven, werden verkocht in sexshops en homobars, waardoor de hiv-verspreiding voortgaat."

De Hormonencel meldt bijvoorbeeld dat nagemaakt tandheelkundig materiaal tijdens het boren ontplofte in de mond van een patiënt. In een ziekenhuis in het Verenigd Koninkrijk bleek het apparaat namaak te zijn. Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten heeft voor de controle op medische hulpstukken extra personeel aangeworven.

Criminele organisaties brengen gestolen geneesmiddelen met valse papieren opnieuw in de rekken van apotheken, met ernstige gevolgen voor de werking van de producten, zegt het jaarverslag van de Hormonencel. Die middelen zijn vaak niet effectief omdat ze niet bewaard worden op de juiste temperatuur of de concentratie van het actieve bestanddeel vermindert of verdwijnt.

"Er is een duidelijke omschakeling van namaak van geneesmiddelen naar afleiding uit het legale circuit", stelt het jaarverslag. "Dit kan te maken hebben met het feit dat er een lager risico op betrapping is, omdat het gaat over de originele verpakking. In verschillende landen lopen er zaken waarbij geneesmiddelen op frauduleuze manier in het legale circuit geraken. In België zijn er nog geen vaststellingen gedaan, maar er zijn wel enkele Belgen betrokken bij dergelijke zaken in het buitenland."

De geneesmiddelen worden buitgemaakt door overvallen op geneesmiddelentransporten of diefstallen in ziekenhuizen, en worden daarna met valse papieren aan apothekers en groothandelaars verkocht. Het geneesmiddel is niet meer betrouwbaar, zegt de Hormonencel. "Zo worden de geneesmiddelen niet gestockeerd op de juiste temperatuur, wat ernstige gevolgen voor de werking van de geneesmiddelen heeft. Daarnaast is vastgesteld dat als de criminelen niet kunnen voldoen aan de vraag, ze de producten 'herverdelen' waardoor de concentratie gehalveerd wordt of de 'nieuwe' producten helemaal geen actief bestanddeel meer bevatten."

In Oostenrijk kocht een patiënt op legale wijze Herceptin, een geneesmiddel tegen borstkanker, maar het bleek om namaak te gaan. "Het betrof de originele verpakking maar in het flesje zelf werden afwijkingen vastgesteld. Het onderzoek leidde naar Italië waar bleek dat het geneesmiddel uit de legale distributieketen werd afgeleid. In Italië komen regelmatig diefstallen van vrachtwagens met geneesmiddelen voor. De manier van werken duidt erop dat dit door criminele organisaties wordt georganiseerd die een vaste afzetmarkt voor verschillende producten hebben. Zo werden er ook vaststellingen gedaan van illegale handel in Remicade (tegen Crohn) en Alimta (tegen longkanker). De handel zou al geruime tijd plaatsvinden en er zouden een 40-tal geneesmiddelen worden verdeeld aan Nederland, Duitsland, Finland, het Verenigd Koninkrijk en Oostenrijk", aldus de Hormonencel.