"Koppen" doet racismetest bij kinderen

Het uitgangspunt is even simpel als wreed: verdeel een klasje in twee groepen. Eén met bruine ogen, en één met blauwe ogen, geef die op basis van dat kleur willekeurige privileges en kijk hoe ze reageren. Koppen werkte vier maanden aan de reportage.

De test is niet nieuw. In de jaren zestig werd ze al toegepast in Canada, en de resultaten waren schrikwekkend. Dat zegt Jane Elliot, die ze indertijd lanceerde. “In amper vijftien minuten tijd werden mijn leerlingen bijzonder gemeen en sloegen ze aan het discrimineren.”

Zo ook in de school die Koppen bezocht. Op de eerste dag van het experiment krijgen de kinderen met blauwe ogen alle mogelijke privileges, de volgende dag die met bruine ogen. En het is niet alsof die kinderen niet weten wat racisme is. “Mijn papa hebben ze ooit een bruine aap genoemd”, zegt één van de leerlingen.

En toch lopen ze met open ogen in de valstrik die voor hen is uitgespannen. "Meester Jan" zegt op een gegeven ogenblik dat hij heeft "geprobeerd om zoveel mogelijk vooroordelen zich te laten nestelen in de groep". Hij is daar wonderwel in geslaagd.

Ook erg opvallend is dat ook de prestaties van de leerlingen invloed ondervinden van hun sociale positie. Kinderen die doorgaans goed zijn in Frans presteren plots minder als ze in de gediscrimineerde groep belanden, anderen in de gepriviligieerde groep presteren daarentegen beter en sneller in een wiskundetest.

Is het niet erg wreed om zo te experimenteren met kinderen uit het vijfde leerjaar? Jane Elliot geeft er zelf een antwoord op in de reportage. “Ik heb die vraag altijd gekregen. Maar als het al wreed is dat blanke kinderen één dag deze behandeling ondergaan, hoe erg is het dan niet voor kinderen met kleur, die dit hun hele leven meemaken?”

"Koppen" vanavond om 20.40 uur op Eén.