Tegenbos: “De journalistiek die ik mocht doen, was verslavend”
Guy Tegenbos begon in 1984 op de redactie van De Standaard. Daarvoor had hij gediend op de kabinetten van CVP-ministers Rika De Backer en Daniël Coens. Van de politiek naar de journalistiek, het gebeurt niet vaak en het is ook geen evidente stap. “Ik heb mezelf altijd geprezen dat ik dat gedaan heb”, zegt Tegenbos met een haast verontschuldigende lach. “Ik heb de andere kant gezien, ik heb gezien hoe de macht werkt en hoe men het spel speelt en dat heeft me een ontzettend groot voordeel gegeven.”
Tegenbos onderging wel vrijwillig een ontluizingsperiode van vijf jaar, toch bleef zijn politieke kleur hem nog parten spelen. “Je moet dat negeren en bewijzen dat dat je journalistieke aanpak niet besmet heeft, maar dat neemt niet weg dat men je jaren nadien nog probeert te pakken. Mensen met wie ik in de politiek had samengewerkt, hadden ook verwachtingen. Ik had een zeer goede relatie met Daniël Coens (oud-CVP-minister van Onderwijs, nvdr.), maar op een bepaald ogenblik is hij ontzettend kwaad geweest en heeft hij mij bestempeld als een verrader toen ik een kritische interpretatie had gemaakt van het OESO-rapport over het Vlaamse onderwijs. We hebben dat nadien wel uitgepraat.”
Terug naar de politiek gaan, is voor Guy Tegenbos nooit een optie geweest, al werd het hem wel een paar keer gevraagd. “Je moet nooit naar iets teruggaan in het verleden, dat is mijn principe. Bovendien, de journalistiek zoals wij die bij De Standaard mochten en mogen bedrijven, is verslavend. Er is geen enkele plaats in de wereld waar je zo’n intellectuele vrijheid hebt, de vrijheid om waar te nemen en om verantwoord standpunten in te nemen.”
Canapéjournalistiek
De manier van aan politieke journalistiek doen, is tijdens de carrière van Tegenbos grondig veranderd, op sommige vlakken zelfs 180 graden gedraaid.
“In het begin van mijn loopbaan begonnen wij de maandagmorgen met naar de partijbureaus te gaan en dat zou de actualiteit van de komende week beïnvloeden. Nu wordt de publieke agenda veel minder bepaald door wat de politiek doet en veel meer door ons.”
“Maatschappelijke veranderingen stimuleren”
Als je Guy Tegenbos vraagt naar de hoogtepunten uit zijn carrière, dan krijg je geen anekdotische verhalen. Het zijn de dossiers die een maatschappelijke impact hebben gehad die Tegenbos heeft meest zijn bijgebleven. Commentaren rond politieke benoemingen, rapporten over de werking van ziekenhuizen en de doorlichting van de verkiezingsprogramma's bij de jongste verkiezingen. "Er is nu een wet die zo'n doorlichting verplicht maakt vanaf de verkiezingen van 2019. Dat is vooruitgang in de democratie", zegt een zichtbaar geëngageerde Tegenbos.
Het is net die maatschappelijke verandering waaruit Tegenbos steeds zijn arbeidsvreugde heeft weten te halen. Niet het pure politieke spel heeft hem altijd aangesproken, wel de dingen die voor de mensen echt van tel zijn. “De journalistiek kan geen dingen veranderen, uiteindelijk blijft de politiek beslissen. Maar we kunnen wel gegevens aanreiken. Wat mij ergert zijn maatschappelijke veranderingen die zou moeten gebeuren, maar niet gebeuren. Ik kan daar dingen over schrijven en dan zie je dat de politiek en de samenleving dat oppikken. Zo draag je bij want zwijgen maakt het mogelijk dat iets verkeerd in stand blijft.”
“Zaken uitlokken met mijn scherpe pen”
De manier waarop Guy Tegenbos steeds maatschappelijke veranderingen probeerde in gang te zetten, was zijn scherpe pen. “Ik heb zo vaak commentaar uitgelokt en ik vind dat je dat moet doen, zeker als je een becommentariërende functie hebt.” Een scherpe pen dus die vaak sneed, maar wel met de precisie van het mes van een chirurg. “Soms moet je mensen aan de muur spijkeren, maar je moet wel voorzichtig zijn als je dat doet. Mijn aanbeveling is dat je iets zo precies mogelijk moet aanklagen. Dat is veel effectiever en sterker dan al te vage en grote woorden.”
Het is volgens Tegenbos dan ook belangrijk dat politieke journalisten langetermijnrelaties opbouwen met politici. “Onze politici zijn bijzonder benaderbaar, wij hebben de gsm-nummers van de meeste politici. Maar je mag hen niet opbellen om te zeggen dat je hen gaat pakken. Je moet tonen dat je berichtgeving op een degelijke manier wil brengen, al zal je dan ook wel eens dingen moeten schrijven die ze niet graag hebben.”
Tegenbos acht het vandaag totaal ondenkbaar dat een journalist aan de deur zal worden gezet voor een al te kritische bijdrage, iets wat volgens hem vroeger wel gebeurde. “Wat dat betreft is er een ontzettend goede evolutie gebeurd tussen de politiek en de journalistiek.”
Al doet het soms toch pijn bij sommige politici als ze worden becommentarieerd. “Er zijn er die soms slecht kunnen omgaan met kritiek en die voortdurend samenzweringen zien tegen hen of die verwachten dat de pers hen gaat steunen. Als dat niet gebeurt, hangen ze de Calimero uit. N-VA heeft bijvoorbeeld nog altijd problemen met de media in dat opzicht.”
“Niet omdat ik wegga, dat de journalistiek achteruit gaat”
Gaapt er een gat, nu Tegenbos de journalistiek achter zich laat? “Het is niet omdat ik wegga dat de journalistiek achteruitgaat, integendeel”, verzekert de journalist. “Bovendien vind ik dat de journalistiek globaal gezien vooruitgaat. Als ik de jonge generatie journalisten bij ons zie, dat is klasse. Ik ben absoluut niet pessimistisch, wat de meeste anderen wel zijn.”
Tegenbos zelf zal naar eigen zeggen de journalistiek wel missen. “Maar toch niet helemaal. Ik blijf een column schrijven, de collega's blijven om informatie vragen en ik ga voor hen een nieuwsbron blijven.”
Afsluiten doen we met een laatste wijsheid die Guy Tegenbos wil delen met jongelingen die in zijn voetsporen willen treden.