Bibliotheek vanaf 2016 geen verplichting meer voor gemeenten
De Vlaamse regering wil via een nieuw decreet de gemeenten meer beleidsvrijheid en verantwoordelijkheid geven. Om die opdrachten uit te voeren, draagt de Vlaamse overheid 130 miljoen euro over aan de gemeenten. Het geld komt terecht in het Gemeentefonds, dat het verdeelt aan de gemeenten.
Tot dusver was zo'n 84 miljoen van dat budget bedoeld voor cultuur, maar in de toekomst zullen de gemeenten zelf kunnen beslissen hoe ze het geld besteden. Wat nu gaat naar cultuurcentra of bibliotheken kan dus een andere bestemming krijgen.
Met het nieuwe decreet komt ook een einde aan de "bibliotheekplicht", de verplichting sinds 1978 voor lokale besturen om een bibliotheek in te richten. Maar Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz (Open VLD) denkt niet dat er veel bibliotheken opgedoekt zullen worden.
"Ik heb het volste vertrouwen in de bestuurskwaliteiten van de gemeenten", zegt hij in De Standaard. "Voor de huidige bestuursperiode, tot 2018, liggen de gemeentelijke beleidsplannen vast. Ook daarna behoor ik tot de believers."
De Vlaamse overheid zegt dat het opvallende verschuivingen in de bestedingen zal monitoren. De bibliotheken zelf zijn ongerust, zeker omdat er al een aantal jaar op rij bespaard wordt op de werkingsmiddelen.
"Vrees is onterecht"
Luc Martens, de voorzitter van de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG), treedt Gatz bij. Hij ziet de toekomst van de bibliotheken helemaal niet somber in. "De bibliotheken behoren onlosmakelijk tot het lokale cultuurlandschap", zegt hij in "De ochtend". "Ik denk dat het gewoon politiek niet mogelijk zou zijn om die af te schaffen. Het gaat om een organisatie waar minstens 1 op de 5 inwoners lid van is. Zoiets kan je niet zomaar in de verdomhoek plaatsen."
De vrees dat er veel gemeenten hun bibliotheek zullen sluiten, is volgens Martens dan ook "absoluut onterecht". "De gemeenten beseffen ook dat investeren in cultuur investeren in de toekomst, dat cultuur een economische return geeft." Martens erkent wel dat de bibliotheken onder druk staan door de besparingen. Hij ziet oplossingen daarvoor in meer samenwerking, meer specialisatie en meer digitaal aanbod.
"Waarom niet bij verdeling beslissen?"
Vlaams Parlementslid Yamila Idrissi (SP.A) zegt dat ze de bezorgdheid van de bibliotheken over het afschaffen van de 'bibliotheekplicht' voor gemeenten begrijpt. Zij pleit ervoor om bij de verdeling van de middelen al afspraken te maken over waar ze zullen worden ingezet.
"Het is ook een vreemde kronkel in de redenering van de regering. Men zegt dat men de verschuiving in de verdeling van de middelen zal monitoren. Maar waarom beslist men niet om de middelen van bij de start te 'oormerken' en te beslissen hoeveel er bijvoorbeeld naar cultuur en bibliotheken zal gaan? Dat kan men toch perfect doen?", vraagt ze zich af. Idrissi denkt dat minister Gatz die redenering "diep in zijn hart" kan volgen, maar dat er tegenkanting is binnen de regering.
"Pure afbraakpolitiek"
Schrijver Jeroen Olyslaegers ziet het wel somber in voor de bibliotheken. Hij verwijt de Vlaamse regering dat ze cultuur en literatuur totaal onbelangrijk vindt, maar dat niet openlijk durft te zeggen. "Dit is een sluipmoord, pure afbraakpolitiek. Ik zou niet weten wat het anders is", zegt hij op Studio Brussel.
Volgens Olyslaegers is het de taak van de gemeenten om toegang te bieden tot cultuur en literatuur. "Ik ga niet zeggen dat elke gemeente zijn bibliotheek gaat afschaffen. Maar op deze manier maak je van de bibliotheken de speelbal van de politieke beloftes van de plaatselijke overheden."