"We zijn zo stil omdat we aandachtig luisteren!"

De Eerste Wereldoorlog lééft, en nergens meer dan in Groot-Brittannië. Het is eraan te zien in de Westhoek: duizenden scholieren zijn er op Battlefield Tour. De ene bus na de andere houdt halt aan de belangrijkste begraafplaatsen. En de scholieren luisteren verrassend aandachtig naar de oorlogsverhalen van honderd jaar geleden. "Natuurlijk, dit mogen we nooit vergeten!"

De Britse overheid heeft in dit herdenkingsjaar meer dan 6 miljoen euro uitgetrokken voor schoolbezoeken. Alle middelbare scholen kunnen inschrijven voor een vierdaagse rondreis langs het front. Dat heeft ook Shire Oak Academy gedaan, een school uit de Midlands in het hart van Engeland.

De leerlingen, 14 en 15 jaar oud, hebben er al een hele dag aan de Somme opzitten, maar zijn de volgende ochtend stipt op tijd voor een tour langs de belangrijkste WO I-sites van de Westhoek. Sommige tieners hebben een poppy opgespeld, net als een van de vier leerkrachten die hen begeleiden.

De 25-koppige groep wordt op sleeptouw genomen door de doorgewinterde gids Filip Mus. Tijdens het schooljaar brengt hij Ieperse scholieren geschiedenis bij, nu het vakantie is, schakelt hij over op het Engels.

"Good morning": de Belgische Battlefield Tour kan beginnen

We stappen in in een van de vele Britse bussen die geparkeerd staan in de buurt van de Grote Markt. "Good morning", groet Filip door de microfoon. De Belgische Battlefield Tour kan beginnen.

De eerste halte is Essex Farm Cemetery, een Britse begraafplaats. Onze bus staat nog maar stil, of we krijgen al het gezelschap van een ander gezelschap, uit Galloway deze keer. Het duurt niet lang of er staat een vijftal Britse bussen langs de kant, stuk voor stuk gevuld met scholieren. Toch blijft het verrassend genoeg opvallend stil op de begraafplaats.

De tieners van Shire Oak Academy zijn zelfs zo rustig, dat gids Filip een beetje bezorgd is. "Luidruchtige groepen zijn moeilijk, maar zó kalm is ook niet alles", vindt hij.

In de buurt van Essex Farm zou de Canadese legerarts John McCrae het wereldberoemd geworden gedicht "In Flanders Fields" geschreven hebben. Geen wonder dus dat deze plek een must is voor toeristen, zeker uit de Angelsaksische wereld.

Maar nog beklijvender, zeker voor jeugdige bezoekers, is het graf van Valentine Joe Strudwick dat hier ligt. Valentine, zo genoemd omdat hij op valentijnsdag geboren werd, was een van de jongste soldaten die rond Ieper sneuvelden. Om naar het front te mogen, had hij gelogen over zijn leeftijd. Achttien was hij nog lang niet: hij moest nog zestien worden toen hij op 15 januari 1916 omkwam.

"Jullie leeftijd, niet?", zegt gids Filip. Er wordt stil geknikt.

"Geweldig dat we de kans krijgen om dit te doen"

Ook erg jong waren veel van de tienduizenden Duitse soldaten die begraven liggen in Langemark, de volgende stop. De meesten van hen waren studenten en vrijwilligers, ingezet tegen een ervaren Brits leger. Het "Studentenfriedhof" is dus ook weer een passende halte, ook voor Britse schoolgaande jeugd.

"Op een zonnige dag als deze is dit misschien wat minder het geval, maar ik vind deze plaats altijd somber", zegt onze gids. De leerlingen lijken het ook zo aan te voelen: ook hier zijn ze opvallend stil. "Maar niet omdat we niet geïnteresseerd zijn!", stellen ze Filip Mus vol overtuiging gerust. "We zijn gewoon erg aandachtig aan het luisteren".

"Dit is inderdaad een heel geïnteresseerde groep", beamen de meegereisde geschiedenisleerkrachten. "Gisteren aan de Somme waren ze net zoals nu: stil, maar aandachtig. Ze hebben er dan ook zelf voor gekozen om deze rondreis te maken. Het is een optionele excursie, tijdens de schoolvakantie. Wie hiervoor ingeschreven heeft, is sowieso gemotiveerd".

"Deze uitstap kunnen maken tijdens het herdenkingsjaar is een unieke kans", zegt Georgina. "Ik vind het geweldig dat we dit kunnen doen. We moeten dankbaar zijn voor wat die jongens honderd jaar geleden deden. Het is belangrijk dat we dit niet vergeten";

Even enthousiast is Rose. "Toen mijn moeder hoorde dat we de kans kregen om dit te doen, was ze jaloers. Ze was graag meegereisd", lacht ze. Ook Sam is blij dat ze meekwam. Al is de vierdaagse best vermoeiend, geeft ze toe. "In de bus hoef je geen uitleg te geven", heeft ze een tip voor de gids. "Want daar val ik in slaap".

Op zoek naar het graf van Jacks betovergrootvader

Omdat haar klasgenoten Filip verzekerd hebben dat zij niét slapen op de bus, geeft hij onderweg toch nog wat informatie mee en wijst hij andere oorlogskerkhoven en -monumenten aan. Allemaal een stuk kleiner dan Tyne Cot Cemetery, de Britse begraafplaats die de volgende halte is.

De parkeerplaats doet denken aan die van veel andere toeristische trekpleisters wereldwijd: bussen rijden af en aan. "Het is hier veel drukker dan aan de Somme, daar waren de sites vrijwel leeg", merkt een lerares op.

Op Tyne Cot liggen meer gesneuvelden begraven dan op alle andere militaire begraafplaatsen op het Europese vasteland. Het immense aantal witte graven maakt indruk. De smartphones worden bovengehaald om foto's te nemen.

Voor Jack, een van de scholieren van Shire Oak Academy, is dit de belangrijkste stop van de vierdaagse, want hier ligt zijn betovergrootvader begraven. Dat is hij thuis te weten gekomen door zijn naam in te tikken op de website van de Commonwealth War Graves Commission. De documenten met de plaatsbepaling van het graf zitten in zijn rugzak.

In het spoor van Filip Mus gaan we op zoek naar het graf. Jack poseert bij de steen van zijn voorvader die hier de dood vond. Hij is gestorven op de eerste dag van de Slag om Passendale, 25 jaar oud. Voor Jack en zijn klasgenoten komt de Grote Oorlog ineens een stuk dichterbij. "Het is pakkend om zijn graf te vinden", zegt Jack. "Ik ben de eerste van de familie die het bezoekt".

Het is intussen al even over de middag. We rijden naar Sanctuary Wood Museum, waar de lunchpakketten worden bovengehaald. Op de picknicktafels voor het chalet waarin een deel van het museum is ingericht, zitten al andere groepen Britse schoolkinderen hun lunch naar binnen te spelen.

Sanctuary Wood Museum is al sinds 1920 in privé-handen. De eigenaar heeft altijd geweigerd om het terrein, waarop een circuit van loopgraven lag, te verkopen aan de Stad Ieper. "De stad zal er niet te veel promotie voor voeren, maar toch willen alle Britse groepen hier absoluut halt houden", zegt Filip Mus. "Maar of de loopgraven nog authentiek zijn? Dat zou ik toch maar met een korrel zout nemen. Ze moeten voortdurend opnieuw gegraven en onderhouden worden, dat kan ook niet anders na honderd jaar".

Authentiek of niet,het bezoek aan de loopgraven van Sanctuary Wood is een voltreffer. "In Vimy aan de Somme hebben we ook loopgraven bezocht, maar die vielen een beetje tegen voor de leerlingen", zegt een van de leraressen. "Ze waren te mooi opgeknapt, ze zagen er te steriel uit. Hier kunnen de jongeren zich veel beter voorstellen hoe de loopgravenoorlog er echt uitzag".

Een bevreemdend spektakel levert het alleszins op, de tientallen scholieren die door en boven de loopgraven stappen en onder de tunnels kruipen. Ineens lijken ze weer de tieners die ze zijn. De stilte heeft plaatsgemaakt voor de meer uitgelaten sfeer die vaker bij een schoolreis past.

 

Meest gelezen