Albert I: een strijd in de strijd

Vandaag wordt in Nieuwpoort ook eer betoond aan Albert I, de Koning-Soldaat. Hoewel zijn rol tijdens WO I bijzonder opmerkelijk was, is er bij de vele herdenkingsevenementen nog maar weinig aandacht aan besteed. De tentoonstelling "Koning Albert I en de Grote Oorlog" wil dat hiaat opvullen.

Uit de geschiedenislessen hebben velen onthouden dat Albert I met het Belgische leger achter de IJzer standhield tegen de Duitse overmacht en dat hij strijd leverde voor het herstel van België.

Minder bekend is dat hij daarbij een strijd in de strijd leverde: een strijd voor de vrede, vaak tegen zijn eigen regering, de legerleiding en de geallieerden in. Juist deze strijd wil de Stichting Stille Getuigen met de tentoonstelling in de aandacht brengen.

De "koninklijke" tentoonstelling heeft een passend decor gekregen: het kasteel van Rumbeke bij Roeselare. In de stallen van het kasteel belicht samensteller Petra Gunst de figuur van de koning, van zijn geboorte tot zijn overlijden. Dat gebeurt aan de hand van tientallen zorgvuldig gekozen en zeer sprekende foto's, unieke filmbeelden en negen audioportretten die het verleden tot leven wekken.

Indrukwekkend zijn de beelden van de begrafenis van Albert I. Op het moment van zijn plotse dood was hij nog altijd zo'n klinkende naam dat zijn begrafenis ook in de Verenigde Staten live werd uitgezonden op de radio. Hoe populair Albert I was in binnen- en buitenland, is vandaag nog moeilijk voor te stellen. Het prestige dat hij aan de IJzer had verworven, was aanzienlijk en straalde af op de rest van zijn regeerperiode.

Dat net hij zou uitgroeien tot een symbool van krachtig leiderschap, was bepaald verrassend. Albert was niet voor de troon in de wieg gelegd (dat was zijn oudere broer Boudewijn, maar die stierf jong), en nam het koningschap zeer aarzelend aan. Dat hij eerder schuchter was, spreekt trouwens uit zijn lichaamstaal, te zien op de foto's en in de filmbeelden.

De zolder van het kasteel is voorbehouden voor de oorlog en de rol die de koning speelde als opperbevelhebber van het Belgische leger. Albert was in de Grote Oorlog het enige staatshoofd dat zelf aan het hoofd van het leger stond, hoewel de grondwet dat niet verplichtte.

Waarom deed hij dat? Omdat hij niet wilde dat België ingeschakeld zou worden in de geallieerde oorlogsvoering. Uit zijn oorlogsdagboeken blijkt dat Albert een grondige afkeer had van het nodeloze bloedvergieten. Hij wilde dat de ellende op Belgisch grondgebied ophield, hoe sneller hoe liever.

Maar aan het begin van de oorlog, de periode die momenteel aan bod komt op de zolderverdieping, overheerst nog de verontwaardiging over de Duitse inval in het neutrale België. Ze blijkt duidelijk uit de troonrede van de koning, de toespraak die hij in de ochtend van 4 augustus 1914 hield in een zinderend Paleis der Natie.

De tentoonstelling in Rumbeke is een evolutieve tentoonstelling. Ze loopt van 2014 tot 2019: zes jaar lang, even lang als de Eerste Wereldoorlog formeel duurde. Om de zoveel tijd zal een nieuwe tip van de sluier gelicht worden.

Twee belangrijke vernieuwingsmomenten zijn gepland in 2016 en 2018 en grijpen telkens terug naar de ontwikkelingen van honderd jaar voordien. In 2016 zal de bezoeker zien hoe Albert en Elisabeth de oorlog doorbrengen vlak achter het front. Alberts verontwaardiging heeft plaatsgemaakt voor afkeer van het bloedvergieten. Zijn streven naar een compromisvrede krijgt vorm.

In 2018 keren we honderd jaar terug naar Loppem, waar de koning en de regering de fundamenten van het naoorlogse België -met stemrecht!- leggen.

Daarnaast zijn nog tal van andere activiteiten gepland, die u kunt volgen op www.albert14-18.be.

Meest gelezen