"Niet snel-snel. Het moet er een beetje goed uitzien!"

Dit is deel 2 in een serie van 3 in aanloop naar de opendeurdag van de War Graves Commission op Saint-Symphorien in Bergen, komende zaterdag. Morgen leest u wat een graveerder precies doet, en wat het werk voor hen zo zwaar maakt.

"Deze begraafplaats is een klein geheim", zegt Sanna Joutsijoki van de CWGC wanneer we binnenstappen in het Ypres Reservoir Cemetery. Een verborgen pareltje als het ware, dat een beetje van de platgetreden paden vandaan ligt, hoewel we ons nog binnen de stad Ieper bevinden.

Het gras is netjes gemaaid, de borders aan de grafstenen zijn uitgedost met mooie, veelkleurige bloemen en planten. Hoe piekfijn alles in orde is, valt nog meer op als je echt op de details gaat letten. De kantjes van het grasperk zijn tot op de centimeter recht, in de borders staat niet één stukje onkruid. Soms lijkt het of de grassprietjes elk apart in de juiste plooi zijn gelegd.

De beplanting aan de grafstenen omvat verschillende types. Anti-splash planten bijvoorbeeld, een soort lage planten die moeten beletten dat er modder opspat tegen de grafsteen bij regenweer. Die planten mogen zeker niet te hoog komen, want ze staan net voor de steen en mogen niet voor de opschriften groeien. Voorts zijn er planten die tussen de stenen staan, die wat hoger mogen komen, en planten die ietsje verder voor de steen staan.

Om de variatie te verzekeren, zijn er van elk vier soorten. De planten en bloemen - we ontwaren onder meer rozen - worden om de vijf jaar vervangen.

We ontmoeten Geert De Ruddere, die al 34 jaar actief is als hovenier voor de Commission. Hij is een "static", wat niet betekent dat hij een statische job heeft, integendeel. De term slaat op het feit dat Geert specifiek deze begraafplaats fulltime toegewezen heeft gekregen, en dus niet tot een van de mobiele ploegen behoort die regelmatig op een andere begraafplaats aan het werk zijn.

De hoveniers werken volgens specifieke regels. "Dat om de vijf jaar alle planten vervangen zijn, betekent dat we elk jaar een vijfde deel van de aanplantingen vernieuwen. Een van de dingen waar we goed moeten op letten, is dat de opschriften altijd leesbaar moeten blijven."

Op de vraag welk seizoen hij verkiest, antwoordt De Ruddere ietwat verrassend de winter. "Dan doen we veel herbeplantingen en kan je als hovenier je creativiteit laten spelen."

De CWGC heeft gekozen voor Engelse tuinen. "Dat betekent veel variëteit in kleur en bloeiperiode, met veel verschillende planten", zegt De Ruddere. Door de jaren is het steeds meer specialistenwerk geworden: daar waar vroeger een hovenier ook de bomen snoeide, zijn dat nu aparte ploegen. Nieuwe hoveniers krijgen een specifieke opleiding, ongeacht of ze al dan niet tuinbouwschool gedaan hebben.

De grote begraafplaats is omgeven door een middelhoge muur, waarop een klimplant met prachtige paarse bloemen groeit. Als je alles optelt - het onderhoud van de stenen, de borders, het grasperk, de bomen en de omringende muur - is het duidelijk dat de verschillende ploegen hoveniers geen overbodige luxe zijn.

De Ruddere voelt zich goed op "zijn" begraafplaats, zijn achtertuin als het ware. Hier valt beroepseer te behalen. "Je moet secuur werken, en zeker niet vlug-vlug. Dat trekt me wel aan. Je haalt hier eer van je werk, en tegelijk kan je iets terugdoen voor de vele gevallenen van beide wereldoorlogen. Ik denk dat ik ook in naam van vele collega's spreek." Op de grote begraafplaats valt ook de rust en de stilte op. "Dit is iets waar ik kan van genieten."

We rijden door naar Bedford House Cemetery, in de open velden iets ten zuiden van Ieper. Ook dit is door zijn ligging en de specifieke landschapsarchitectuur een pareltje. Er is net een groepje kantsnijders aan het werk. We ontmoeten Franky Colson en Jeffrey Ketels, respectievelijk Senior Head Gardener en Head Gardener, die hier een hele ploeg hoveniers aansturen. Zij tellen 15 mensen in hun mobiele ploeg, en een compostmeester, en zijn verantwoordelijk voor zo'n 20 begraafplaatsen in de buurt.

Voor de hoveniers zijn het extra drukke tijden, nu de 14-18-herdenkingen eraan komen. Op Bedford House vindt over een paar jaar een herdenkingsceremonie plaats, en daarvoor zijn, uitzonderlijk, nu al vele aanplantingen vernieuwd zodat alles er tegen dan picobello kan uitzien.

Nu al is het effect van de naderende verjaardagen merkbaar. Net als op andere begraafplaatsen zijn de bezoekersaantallen hier gevoelig gestegen. "De laatste 5 jaar merken we hier een enorme boost", aldus Colson. De begraafplaatsen zullen er tegen de honderdjarige herdenkingen ongetwijfeld nog piekfijner uitzien dan nu al het geval is.

Ypres Reservoir Cemetery werd ontworpen door Sir Reginald Blomfield en telt 2.613 graven van Gemenebestsoldaten uit de Eerste Wereldoorlog. Er ligt ook 1 Duitse soldaat begraven. Het terrein is 1,2 hectare groot. De site lag tijdens de Groote Oorlog in de beruchte Ypres Salient of Ieperboog, de boog rond de stad Ieper die een uitstulping vormde in de Duitse linies en daarom extra hard te lijden had. De eerste lichamen werden er geborgen in oktober 1915. Later werden ook lichamen van andere begraafplaatsen naar hier gebracht, zodat één grotere begraafplaats ontstond.

Bedford House Cemetery ligt in Zillebeke en is bijna 2,6 hectare groot. Er rusten ruim 5.000 gesneuvelden uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Vroeger lag hier het kasteel Rosendael, dat de Engelsen Bedford House noemden. Het pand werd tijdens de Groote Oorlog door de geallieerden gebruikt als veldhospitaal en hoofdkwartier. Het had zwaar te lijden onder Duits geschut, vandaag blijven enkel nog wat lage ruïnes over. Het domein is bijzonder qua landschapsarchitectuur, onder meer door de aanwezigheid van een waterloop en wegens de mooie inkomlaan, afgeboord door coniferen.