"Doe dat slavenpakje van Zwarte Piet toch weg!"

"Het debat wordt heel emotioneel gevoerd", vindt Bambi Ceuppens. "Als ze de kritiek op de figuur dan toch zo pietluttig vinden, waarom maken ze zich er dan zo druk over?" Volgens haar zegt de verontwaardiging veel over de manier waarop we als maatschappij met Afrikaanse mensen omgaan en over hen denken: kinderlijk, speels, onverantwoord, lachend, en luisterend naar hun baas.

"Tot voor kort heb ik er zelf nooit een probleem mee gehad - Bambi Ceuppens is zelf van Afrikaanse origine, maar is hier opgegroeid -, maar ik ben erover gaan nadenken na een conferentie vorig jaar met Afrikaanse verenigingen over de manier waarop Afrikanen hier worden gediscrimineerd."

De "voorstanders" zeggen dat Zwart Piet deel uitmaakt van ons immaterieel erfgoed en niets te maken heeft met Afrikanen. "Het valt mij op dat er automatisch wordt gereageerd vanuit het standpunt van de - blanke - meerderheid", reageert Ceuppens, en ze hoedt zich ervoor om emotioneel te zijn. "Ik ben een wetenschapster, geen activiste."

"Het is vooral in de Lage Landen dat Zwarte Piet beschouwd wordt als Afrikaan, maar dat is pas sinds de 19e eeuw. Daarvoor waren zwarte pieten gewoon figuren die zich zwart hadden gemaakt, kinderen bedreigden en zich onherkenbaar hadden gemaakt." Het was de Nederlander Jan Schenkman die Zwarte Piet in zijn leesboekje "Sint Nicolaas en zijn knecht" introduceerde als zwarte knecht van Sinterklaas (foto).

"Schenkman greep daarvoor terug naar een kunsttraditie uit de 16e eeuw in de Lage Landen, waarbij zwarten werden afgebeeld als dienende figuren", legt Ceuppens uit. Dat had volgens haar te maken met de eerste Portugese kolonisatoren in Afrika toen, die onder meer hun inkopen in Antwerpen kwamen doen.

Bambi Ceuppens pleit ervoor om de figuur van Zwarte Piet te transformeren. "Je hoeft de naam niet af te schaffen, maar doe dat slavenpakje weg. Je kan toch perfect teruggrijpen naar die andere traditie van een Zwarte Piet die zwart is van door de schoorsteen te kruipen. Toon dan een figuur met zwarte vegen op zijn gezicht, waardoor hij ook onherkenbaar is."

"Er is een verschil tussen zwart en zich zwart maken", vindt Ceuppens. "Je bewijst mensen die zich gediscrimineerd voelen geen dienst door zo hardnekkig vast te houden aan die zwarte Zwarte Piet."

Volgens haar reageren veel - blanke - volwassenen zo emotioneel omdat ze nostalgische gevoelens hebben bij hun herinneringen aan Zwarte Piet. "Ze realiseren zich echter niet dat heel wat zwarte volwassenen die hier zijn opgegroeid die gevoelens niet delen en Zwarte Piet zelfs helemaal niet fijn vonden. Nochtans is Sinterklaas de grote kindervriend. Waarom moet men dan zwarte kinderen opofferen ter wille van de meerderheid?"

"Sommige Vlamingen maken zich niet druk over Zwarte Piet omdat ze zich niet druk maken over mensen van Afrikaanse origine in Vlaanderen", stelt Bambi Ceuppens vast. "Ze vergeten vaak dat ze bestaan."

Dr. Ceuppens schreef over dit onderwerp ook een opiniestuk.