De zoektocht naar de verantwoordelijken

De woede na het faillissement van Sabena is groot. Bij velen heerst het gevoel dat Sabena ten onder is gegaan aan wanbeleid en verkeerde beslissingen. Grote schuldige is volgens de meesten de Zwitsere luchtvaartmaatschappij Swissair, maar ook de overheid gaat niet vrijuit.

Na het faillissement van Sabena wordt de Brusselse topadvocaat Christian Van Buggenhout (kleine foto) aangesteld als hoofdcurator van de failliete luchtvaartmaatschappij. Hij beheert niet alleen de activa van het ter ziele gegane Sabena, maar wil ook het onderste uit de kan halen om de verantwoordelijken juridisch terecht te wijzen. Ook de Belgische staat wil dat de verantwoordelijken voor het faillissement op de vingers worden getikt.

Voor de publieke opinie en de ex-werknemers van Sabena heeft Swissair een groot aandeel in de teloorgang van hun bedrijf. Van Buggenhout en de Belgische staat onderschrijven die stelling. ā€œSwissair heeft Sabena leegezogen en geplunderdā€, haalt curator Van Buggenhout meermaals scherp uit.

Volgens hem heeft Swissair contractbreuk gepleegd door de kapitaalsverhoging die net voor het faillissement nog was beloofd, niet meer uit te voeren. Ook de omstreden bestelling van 34 Airbus-toestellen in 1997, die Sabena eigenlijk niet allemaal nodig had, en op een moment dat Sabena al in moeilijkheden verkeerde, is een doorn in het oog.

Tientallen juridische procedureslagen

Het team van curatoren en de Belgische regering spannen tientallen verschillende rechtszaken aan in binnen- en buitenland. Rode draad in al die ingewikkelde procedures is de rol die Swissair heeft gespeeld in het faillissement. Curator Van Buggenhout probeert met man en macht aan te tonen dat Swissair Sabena bewust heeft leeggehaald. Dat zou moeten blijken uit stukken uit het archief van Swissair die van de Zwitserse justitie niet openbaar gemaakt mogen worden.

Tijdens het onderzoek komt nog een bezwarend element naar boven. Verschillende Belgische toplui van Sabena zouden zich in de jaren 90 hoge bonussen in het zwart hebben laten uitbetalen, langs een dochteronderneming van Sabena op de Bermuda-eilanden. Volgens sommigen is dat de reden waarom de Belgische toplui bij Sabena zich nooit hebben verzet tegen de "leeghaaloperatie" van Sabena.

In een van die procedureslagen moeten in 2009 36 mensen voor de Brusselse raadkamer verschijnen. 9 mensen worden in verdenking gesteld en moeten zich voor de rechter verantwoorden. Het gaat onder meer om Pierre Godfroid en Paul Reutlinger, de laatste twee gedelegeerd bestuurders van Sabena, en Jan Ghyssaert en Patrick du Bois, de laatste twee secretarissen-generaal van Sabena.

Op 27 januari 2011 valt het verdict in de zaak. Swissair pleegde contractbreuk en is verantwoordelijk voor het faillissement van Sabena, zo oordeelt het Brusselse hof van beroep. Curator Van Buggenhout haalt zijn slag thuis en sleept een voorlopige schadevergoeding van 18,3 miljoen euro in de wacht.

Toch is daarmee nog niet het eindpunt bereikt van alle juridische veldslagen. Zo moet bijvoorbeeld de Brusselse raadkamer een van de komende dagen nog beslissen wie er in de Sabena-omkoopaffaire voor de strafrechter moet verschijnen.

Onderzoekcomssie doet stof opwaaien

Maar niet alleen Swissair heeft boter op het hoofd. Volgens velen gaat ook de Belgische politiek niet vrijuit en heeft ze vaak verkeerde beslissingen genomen over het beleid en het management bij Sabena en over de allianties met andere luchtvaartmaatschappijen. Al vrij snel na het faillissement wordt een parlementaire onderzoekscommissie over Sabena opgericht. Die moet het hele dossier uitspitten, verantwoordelijkheden vastleggen en aanbevelingen formuleren voor het beheer van overheidsbedrijven.

De onderzoekscommissie stelt na een jaar werkzaamheden vast dat zowel Swissair, het management van Sabena en de politiek in de fout is gegaan. Swissair krijgt de zwaarste verantwoordelijkheid toegewezen door Sabena doelbewust te hebben gebruikt als melkkoe.

Maar ook anderen krijgen een veeg uit de pan. Het management bij Sabena stelde zich te passief en te meegaand op en de opeenvolgende Belgische regeringen hebben nagelaten om Sabena voldoende te verdedigen. Maar deze laatste factoren zouden niet rechtstreeks tot het faillissement hebben geleid, alleen ertoe bijgedragen, aldus de commissie.

Het eindverslag van de parlementaire onderzoekscommissie doet heel wat stof opwaaien. Velen vinden de commissie een maat voor niets omdat ze geen namen noemt en niet tot de kern van de zaak is doorgedrongen. Volgens sommigen was de commissie overigens al van in het begin een doodgeboren kind, omdat zij die de zaak moesten onderzoeken, de politici, ook betrokken partij waren.

Juridische afwikkeling nog niet rond

De juridische afwikkeling van het Sabena-faillissement is tien jaar na datum nog niet afgelopen. Zo is Van Buggenhout nog steeds officieel curator en is hij verantwoordelijk voor de afhandeling van de activa van Sabena. Hij onderhandelt over de verkoop van die activa.

Van Buggenhout heeft er bewust voor gekozen om niet alle activa meteen van de hand te doen, maar integendeel om ze nog enkele jaren te laten "rijpen" tot de prijs goed is en ze dan pas te koop aan te bieden. Tot nu toe heeft de curator al 550 miljoen euro binnengehaald, hij hoopt de 800 miljoen te bereiken.

Met de opbrengst daarvan kunnen de werknemers en de bevoorrechte schuldeisers (zoals de fiscus) worden uitbetaald en volgens Van Buggenhout zullen ook de gewone schuldeisers iets kunnen terugkrijgen. De curator schat dat hij nog enkele jaren nodig heeft voor alles volledig van de baan is.

Kathleen Heylen

Meest gelezen