Sabena: 23 mei 1923 - 7 november 2001

Met het faillissement van Sabena op 7 november 2001 kwam er een einde aan een brok Belgische luchtvaartgeschiedenis. Een chronologie.

23 mei 1923: Sabena (Société Anonyme Belge d’Exploitation de la Navigation Aerienne) wordt opgericht. Het is de opvolger van Sneta dat in 1919 was ontstaan en de mogelijkheden van commerciële luchtvaart in België moest onderzoeken.

1 april 1923: Sabena voert zijn eerste betalende vlucht uit. Die vertrekt in Rotterdam (Nederland) en gaat naar Straatsburg (Frankrijk), met een tussenstop in Brussel. De komende jaren worden steden als Amsterdam, Basel en Londen aan het bestemmingenlijstje toegevoegd.

1925: Sabena start met het exploiteren van vluchten in de toenmalige Belgische kolonie Congo. Die activiteit zal uitgroeien tot een van de paradepaardjes van de luchtvaartmaatschappij. In de jaren die volgen wordt een groot netwerk aan binnenlandse vluchten uitgebouwd, met bijhorende infrastructuur, niet alleen luchthavens, maar ook hotels en andere optrekjes. Mettertijd komen er ook rechtstreekse langeafstandsvluchten tussen België en Congo, een waar huzarenstuk. De eerste vlucht van Brussel naar Leopoldvillle vertrekt op 23 februari 1931 en zal 5 dagen in beslag nemen (kleine foto).

1939: Net voor het begin van de Tweede Wereldoorlog beschikt Sabena over een vloot van 18 toestellen en is er een Europees vluchtennet dat 6.000 kilometer overspant. Tijdens de Tweede Wereldoorlog worden alle Europese luchtvaartdiensten stilgelegd, de activiteiten in Congo blijven operationeel.

Sabena, een trendsetter die volop investeert

1946: Na het einde van de Tweede Wereldoorlog start Sabena zijn activiteiten weer op onder de naam “Sabena– Belgian World Airlines”.

1947: Sabena voert op 4 juni 1947 zijn eerste trans-Atlantische vlucht uit naar New York en herneemt in dat jaar ook de route België-Congo.

1949: Sabena neemt zijn concurrent Sobelair (Société Belge des Transports Aériens) over, dat zich zal ontwikkelen tot een chartermaatschappij.

1960: Congo roept zijn onafhankelijkheid uit. Tijdens de opstand staat Sabena in voor de evacuatie van Belgen die terug naar huis keren. Met de onafhankelijkheid komt er een einde aan het avontuur dat Sabena in Congo had uitgebouwd.

Jaren 60: Sabena ontwikkelt zich tot een trendsettende luchtvaartmaatschappij die zichzelf steeds wil vernieuwen en investeert in de modernste technologieën. Zo is het een van de eerste Europese maatschappijen die straalvliegtuigen in dienst neemt.

Jaren 70: De democratisering van de burgerluchtvaart begint zich door te zetten Stilaan kunnen steeds meer mensen het zich veroorloven om met het vliegtuig op vakantie te gaan, het massatoerisme is geboren. De vloot en het aantal bestemmingen dat Sabena aandoet, neemt toe.

Niet al goud wat blinkt: de weg naar het einde

Jaren 80: Meer en meer wordt echter duidelijk dat het niet al goud is wat blinkt bi jSabena. Europa stuurt aan op een liberalisering van de luchtvaart, wat de concurrentie scherp verhoogt, en bovendien wordt met de regelmaat van de klok en steeds luider gewag gemaakt van financiële problemen en niet altijd efficiënt beheer bij Sabena.

1990-1995: Na de liberalisering blijkt dat Sabena niet sterk genoeg is om alleen te overleven. De Belgische overheid, die Sabena altijd gul is blijven financieren, laat onderzoeken in welke mate samenwerking met andere luchtvaartmaatschappijen soelaas kan bieden. In 1993 neemt Air France een klein minderheidsaandeel in Sabena, dat het snel weer van de hand doet.

1995: De Zwitserse luchtvaartmaatschappij Swissair komt op de proppen. Om zich overeind te houden in de luchtvaartsector, hanteert Swissair een strategie waarbij het zich inkoopt in verlieslatende luchtvaartmaatschappijen. Zodoende heeft Swissair zijn oog laten vallen op Sabena. De Zwitserse maatschappij zal zich uiteindelijk voor 49,5 procent inkopen in Sabena. Na de participatie van Swissair lijkt de situatie bij Sabena aan de beterhand, even toch, want het gaat al snel weer bergaf.

1997: In 1997 wordt in Zwitserland de SAirGroup opgericht, waarvan Swissair, en dus Sabena, een dochtermaatschappij vormt. In datzelfde jaar bestelt Sabena samen met Swissair een vloot van 34 nieuwe Airbus-toestellen, het grootste aankoopcontract uit de geschiedenis. Een controversiële beslissing, want Sabena heeft die toestellen niet allemaal nodig en bovendien zijn er op het moment dat het contract wordt getekend, opnieuwe zware financiële problemen.

De laatste adem van Sabena

11 september 2001: Er pakken zich gitzwarte wolken samen boven Sabena als blijkt dat de SAirGroup niet meer in staat is om de kosten van zijn inkoopstrategie te dragen. In juli 2001 belooft de SAirGroup nog om een kapitaalsverhoging door te voeren in Sabena om de problemen het hoofd te bieden. Kan dit Sabena redden? Maar op 11 september 2001 vinden de terreuraanslagen op Amerika plaats, met zware gevolgen voor alle luchtvaartmaatschappijen met trans-Atlantische vluchten. 9/11 en de nasleep ervan blijken de ultieme doodsteek te zijn voor Swissair en voor Sabena.

2 oktober 2001: Swissair wordt door de Zwitserse rechtbank gedwongen alle toestellen aan de grond te houden omdat er onvoldoende liquide middelen zijn. Swissair, dat in juli dus nog heeft beloofd miljoenen euro’s in Sabena te investeren, kan dat geld niet ophoesten. Daardoor moet ook Sabena alle vluchten aan de grond houden. Op 3 oktober 2001 wordt het concordaat aangevraagd, waardoor Sabena beschermd is tegen schuldeisers.

7 november 2001: Het concordaat geeft Sabena enkele weken de tijd om financiële steun te kunnen zoeken en alsnog door te kunnen gaan. Alle zeilen worden bijgezet, maar in het post-9/11-klimaat blijkt dat een onmogelijke opdracht. Op 7 november 2001 wordt het faillissement van Sabena uitgesproken en komt er een einde aan 78 jaar Belgische luchtvaartgeschiedenis. De laatste Sabenavlucht die landt op de luchthaven van Zaventem, SN 690 UIT Cotonuy en Abidjan, krijgt een eresaluut van de brandweer.

Kathleen Heylen

Meest gelezen