Volkslied

Volksliederen, leuzen en heraldische symbolen: een land kan zich pas een land noemen wanneer het zijn identiteit kan koppelen aan een aantal krachtige symbolen. Maar in België hebben ook de verschillende deelstaten hun eigen symbolen, de een al wat bekender dan de andere.

Hoewel de kans klein is dat er hier ooit een leeuw heeft rondgelopen, is het dier wel het officiële symbool van de Belgische staat (de leo Belgicus) én van het Vlaams Gewest. In 1985 werden de officiële symbolen door de Vlaams Raad, de voorloper van het Vlaams Parlement vastgelegd. Op basis van een aantal heraldische experts werd gekozen voor een zwarte leeuw op geel veld met rode tong en klauwen. Naast deze officiële leeuw bestaan er ook een heleboel andere versies van Vlaamse leeuwen, met bijvoorbeeld zwarte klauwen of een anders gestileerde staart.

De Vlaamse leeuw is meteen ook de titel van het volkslied van de Vlamingen. De tekst en de melodie werden een paar jaar na de Belgische onafhankelijkheid gecomponeerd en waren geïnspireerd op een Duits strijddicht “Der deutschen Rhein, Sie sollen ihn nicht haben” en een Duitse compositie “Sonntags Am Rhein” van Robert Schumann. Voor de officiële feestdag van de Vlaamse Gemeenschap werd gekozen voor 11 juli, de dag waarop in 1302 de Guldensporenslag plaatsvond.

In Wallonië zijn de symbolen iets minder bekend en ingeburgerd, maar ook daar is er een feestdag, een officiële vlag en een volkslied. De tegenhanger van de Vlaamse leeuw is “Le chant des wallons”, een lied dat in 1900 werd geschreven in het Waals, een variant van het Frans. In het Waals heet dat dan “Li Tchant des Walons”.

Toen het Waals Parlement in 1998 de officiële vlag, feestdag en volkslied vastlegde, heeft men lang getwijfeld over het volkslied. Even is zelfs de Marseillaise in overweging genomen. De Waalse vlag bestaat uit de bekende rode haan op een gele achtergrond. De haan gaat in tegenstelling tot de Vlaamse leeuw niet terug op de middeleeuwen, maar op een expressionistisch schilderij van Pierre Paulus uit 1913.

Het Waals Congres kwam in 1905 in Luik bijeen om een symbool te kiezen voor Wallonië. Onder andere een eekhoorn en een everzwijn werden in overweging genomen, maar uiteindelijk koos men voor een haan om zo de band met Frankrijk te onderstrepen. De schilder Paulus kreeg de opdracht om een schilderij te maken. De Waalse en Franse haan verschillen op twee punten. De Waalse haan heeft zijn rechterpoot strijdvaardig geheven, maar houdt zijn bek wel gesloten.

Ook de Waalse feestdag heeft een verschillende achtergrond dan 11 juli. De fêtes de Wallonie ontstonden in het begin van de 20e eeuw om de opstand in september 1830 tegen de Nederlandse bezetter te herdenken. De feesten groeiden vooral in Namen uit tot twee weken vol culturele en folkloristische activiteiten. In 1998 koos het Waals Parlement voor de derde zondag van september als de officiële feestdag. Een duidelijke link met de Belgische onafhankelijkheid dus.

Door de keuze voor haar feestdag geeft ook de Duitstalige Gemeenschap duidelijk uiting aan de loyaliteit aan de Belgische staat. Daar besloot men in 1990 om de feestdag op 15 november te houden, niet toevallig de dag van het Feest van de Dynastie. Die verbondenheid aan het koningshuis komt ook tot uiting in het wapensymbool van de Duitstalige Gemeenschap. Een koningskroon prijkt daar boven een rode leeuw - jawel, opnieuw een leeuw - omgeven door negen blauwe vijfbladeren van de gentiaan, een geneeskrachtige plant die voorkomt in het Veengebied. De negen bloemen verwijzen naar de negen gemeenten die samen de kleine Duitstalige Gemeenschap vormen.

Een volkslied hebben de 74.000 inwoners van Duitstalig België niet. Ze moeten zich tevreden stellen met een Duitse versie van de Brabançonne die eindigt in het krachtige "Für König, Recht und Freiheit!"

Ten slotte heeft ook het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een symbool. Daar koos men voor de gele irisbloem. Die bloem kan zeer goed gedijen in moerassige gebieden en aangezien Brussel vroeger hoofdzakelijk uit moerassen bestond, was de keuze snel gemaakt.

In 2004 pakte het Brussels Gewest uit met een heus Irisfeest, met tal van culturele activiteiten. De Irisfeesten vinden plaats in mei.