Cordon sanitaire

Jos Geysels, kopstuk van Agalev (nu Groen!), wordt de geestelijke vader van het cordon sanitaire genoemd. Hij onderneemt na de gemeenteraadsverkiezingen van 1989, toen het Vlaams Blok een fikse sprong voorwaarts nam in Antwerpen, al een eerste poging om een cordon in het leven te roepen. Dat houdt echter maar enkele weken stand. Na de beruchte “Zwarte Zondag” in 1991 wordt het cordon sanitaire opnieuw boven de doopvont gehouden: alle grote partijen komen overeen dat ze onder geen beding met het Vlaams Blok in een coalitie stappen. En deze keer menen ze het.

Het cordon blijkt echter al snel de opmars van het Vlaams Blok niet te stuiten. Verkiezing na verkiezing wint de partij steeds meer kiezers voor zich. Langzaam beginnen sommigen te twijfelen aan dat cordon sanitaire. Het blijkt immers als het ware een levensverzekering voor het Vlaams Blok. We moeten het Blok mee opnemen in de coalitie, argumenteren sommigen.

Zo zal het zich ofwel kapot regeren, ofwel omvormen tot een respectabele rechts-conservatieve partij, klinkt het. Anderen blijven vurige voorstanders van het cordon. De bedoeling van het cordon is niet om het Blok klein te krijgen, het is op de eerste plaats een “ethische” dam, een kuisheidsgordel als het ware, tegen wat zij beschouwen als een gevaarlijke extreemrechtse partij.

Het Vlaams Blok zelf wentelt zich intussen in een zeer lucratieve slachtofferrol en blijft herhalen dat het een democratie onwaardig is dat zoveel kiezers worden genegeerd.

Na de verkiezingen van 2004 komt het cordon meer dan ooit onder druk te staan. Vlaams Belang behaalt een monsterscore: de partij kan net geen 25 procent van de Vlaamse kiezers achter zich scharen. De veroordeling voor racisme en de invoering van het vreemdelingenstemrecht stuwt de partij naar ongekende hoogtes.

Kunnen de andere partijen die 1 miljoen kiezers wel blijven negeren? Kopstukken van Vlaams Belang worden uitgenodigd bij formateur Yves Leterme (CD&V), maar toetreden tot de regering is een brug te ver.

Bij de volgende stembusslag zal in veel gemeenten het cordon toch vallen, menen sommige analisten. Maar bij de gemeentelijke verkiezingen van 2006 lijkt Vlaams Belang plots in een aantal grote steden zijn plafond te hebben bereikt. En bij de federale verkiezingen van 2007 kan de partij haar goede score van 2004 niet meer herhalen. De partij lijkt haar hoogtepunt voorbij…

Het cordon is de laatste tijd dan ook veel minder een issue dan een paar jaar geleden. Bovendien is Vlaams Belang niet meer de enige partij die het cordon in twijfel trekt. Partijen zoals de N-VA en Lijst Dedecker komen er openlijk voor uit dat ze tegen het principe van het cordon zijn. Al willen ze daar niet mee gezegd hebben dat ze met Vlaams Belang willen regeren.

Tenzij de partij weer een monsterscore behaalt, zal er wellicht nóg minder over het cordon worden gepraat.