9 tot 15 augustus 1917: opnieuw  Britse aanval ten oosten van Ieper

Nabij Ieper heeft het Britse leger een nieuwe aanval ingezet naar de hoogten bij Geluveld.

Bij de grote aanval van eind juli/begin augustus zijn de Britten daar blijven steken. De Duitsers domineren de hoogte, vooral vanuit de Nonnenbossen en het Polygoonbos.

Deze nieuwe aanval kon gebeuren nadat de regenval fel was verminderd.

Na hevige gevechten slaagde één brigade erin het gehucht Westhoek vlakbij de Nonnenbossen te veroveren, maar verder raakten de Britten niet. Twee brigades van de 18de divisie die langs de weg Ieper-Menen aanvielen, raakten niet verder dan de Zandberg, een onopvallende heuvelrug.

Een arts verzorgt een soldaat met een schouderwonde, in een eerste hulp-post in de buurt van Oosttaverne (IWM Q 5916)

Monument van de 18de divisie op de weg Ieper-Menen, op de plaats waar de aanval van de divisie strandde. Een soortgelijke obelisk, voor het Gloucestershire Regiment, staat aan de overkant van de weg.

In Roemenië heeft de Duits-Oostenrijkse legermacht onder veldmaarschalk von Mackensen een zware aanval ingezet op de Russische en Roemeense legers. Die houden nog altijd stand tussen de Karpaten en de Siret (een bijrivier van de Donau).

Tijdens het juli-offensief in Galicië waren Russen en Roemenen ook aan het Roemeense front in de aanval gegaan, maar ook daar zijn ze teruggeslagen. Von Mackensen probeert nu nog verder te gaan: het front te doorbreken en het noorden van Roemenië te veroveren.

Ook hier wordt het Russische leger geteisterd door deserties. De Roemenen zijn meer en meer op zichzelf aangewezen.

Het Roemeense leger lijkt wel beter te functioneren dan vorig jaar, toen het zware nederlagen leed en alleen met Russische hulp kon standhouden.

Een missie van 2000 Franse militairen onder generaal Berthelot heeft dit voorjaar krachtig geholpen bij de reorganisatie van het Roemeense leger.

Roemeense troepen op weg naar het front, voorafgegaan door een vioolspeler ( uit L'Illustration, juli 1917)

Van links naar rechts: de Roemeense koning Ferdinand en kroonprins Karol, de Franse generaal Berthelot en Roemeense premier Bratianu.

De Duitse keizer is tevreden over de vooruitgang aan het Oostfront, maar opperbevelhebber Hindenburg vraagt hem luider te spreken, want aan het Westfront brullen de kanonnen. Karikatuur uit het Britse Punch, 1917.

China heeft op 14 augustus de oorlog verklaard aan Duitsland en Oostenrijk-Hongarije. Sinds maarschalk Tuan Chi-jui na de mislukte monarchistische staatsgreep in juli terug premier werd, was de weg open voor een oorlogsverklaring.

President Li Yuan-hung, een tegenstander van de oorlog, is door de staatsgreep aan de kant geschoven en trad nadien formeel af. Vicepresident Feng Kuo-chang werd op 1 augustus de nieuwe president van China, de derde in amper vier jaar. De goedkeuring van de oorlogsverklaring door de beide kamers van het parlement was nog maar een formaliteit. Er is nog altijd veel verzet uit het zuiden van China, waar de aanhangers van Soen Jat-sen het voor het zeggen hebben.

Van links naar rechts: president Li Yuan-hung, maarschalk Tuan Chi-jui, en het Chinese leger tijdens grote oefeningen

Het grote argument voor deelname aan de oorlog is dat het China meer gelijkberechtiging zal geven, zeker nu de Entente en de Verenigde Staten zeggen te vechten voor democratische principes.

Tegenstanders vinden het verkeerd dat China de zijde kiest van imperialistische mogendheden als Groot-Brittannië en vooral Japan, die China voortdurend willen verknechten. Ook vrezen ze voor de gevolgen als Duitsland de oorlog zou winnen.

De oorlogsverklaring zal niet meteen grote gevolgen hebben. China stuurde al tienduizenden arbeiders naar Europa om de Franse en Britse legers te helpen. Dat aantal kan nog worden opgevoerd. Het wil ook troepen zenden, maar dat lijkt heel wat problemen te geven qua uitrusting en transport.

Door de toetreding van China zijn de vier volkrijkste staten in de wereld in oorlog met Duitsland: China, het Britse Rijk, Rusland en de Verenigde Staten, samen goed voor meer dan de helft van de wereldbevolking.

Het Gele Gevaar: na de VS en Siam (Thailand) keert zich nu ook China tegen Duitsland.

De leider van de Labour Party, Arthur Henderson, stapt uit de Britse regering.

Henderson was sinds vorig jaar minister zonder portefeuille en lid van het oorlogskabinet, de beperkte groep topministers die het beleid rond de oorlogsvoering bepaalt.

Henderson nam zijn beslissing een dag nadat een partijconferentie van Labour had ingestemd om deel te nemen aan een internationale socialistische conferentie in Stockholm. Daar zouden socialistische partijen van zowel Geallieerden, Centralen en neutrale landen aan deelnemen.

Na overleg met de Franse socialisten was Henderson bereid daaraan deel te nemen, op voorwaarde dat de conferentie enkel een raadgevend karakter zou hebben. Zijn partij steunt het daarin, hoewel binnen Labour sommigen heftig gekant zijn tegen elk contact met de vijand.

Henderson verdedigt de deelname van Labour aan Stockholm tijdens de conferentie van de partij

Maar de laatste weken is in de Britse regering verzet gerezen tegen de conferentie. Vooral de liberale premier Lloyd George lijkt na enkele incidenten zijn steun te hebben ingetrokken. Henderson voelt zich door Lloyd George bedrogen.

Het oorlogskabinet heeft meteen na Hendersons ontslag beslist dat de Labour-afgevaardigden geen paspoort krijgen om naar Stockholm te gaan.

De Italiaanse, Franse en Amerikaanse socialistische partijen kregen eerder al een verbod van hun regering om deel te nemen. De Russische premier Kerenski heeft de Geallieerde landen opgeroepen om wel deel te nemen.

De conferentie had op 15 augustus moeten beginnen, maar is uitgesteld tot 10 september, om het de Britten en Franse gemakkelijker te maken. De Belg Camille Huysmans werkt in Stockholm aan de voorbereidingen.

Links: een Britse Tommy vraagt aan een socialistische afgevaardigde of hij in Stockholm met de Duitse Fritz gaat spreken, want hij keert terug naar Frankrijk om op Fritz te schieten (Punch, 1917)

Rechts: de Franse 'poilu' zou de delegatie die naar Stockholm vertrekt liefst een flinke trap geven ( Le Rire, augustus 1917)

De voormalige Russische tsaar en zijn gezin worden overgebracht naar Tobolsk in het westen van Siberië.

‘Kolonel Nikolaj Romanov’, zoals de vroegere alleenheerser nu wordt genoemd (hij draagt altijd zijn uniform van kolonel van de garde), verbleef sinds zijn troonsafstand in comfortabele omstandigheden onder huisarrest in Tsarkoje Selo, een van de keizerlijke residenties nabij Petrograd. Volgens getuigen leidde hij er een rustig en gelukkig leven, ondanks de strenge bewaking.

De vier dochters van ex-tsaar Nicolaas waren niet verplicht mee te vertrekken, maar zijn hun ouders en hun zieke broer gevolgd. Ook een aantal bedienden zijn vrijwillig meegereisd.

De beslissing voor de wegvoering is in het geheim genomen door de voorlopige regering. Officieel heet het dat Tsarkoje Selo een broeinest van contrarevolutionaire agitatie is. Maar het lijkt meer op een maatregel om de keizerlijke familie te beschermen.

Van links naar rechts: Olga, Aleksej, Anastasia en Tatiana nog in Tsarkoje Selo. De vierde dochter van de tsaar, grootvorstin Maria, ontbreekt op de foto (Library of Congress).

De onlusten van de voorbije julidagen in Petrograd tonen aan dat alles mogelijk is. Eerder al hadden woedende soldaten al geprobeerd om Tsjarkoje Selo te bestormen.

De Britse koning George V, een volle neef van zowel Nicolaas (via zijn moeder) als van Alexandra (via zijn vader), had hen uitgenodigd om naar Engeland te komen. Maar hij heeft die uitnodiging later weer ingetrokken, omdat de Britse Labourpartij er tegen is.

De Sovjet van Petrograd was er hoe dan ook tegen dat kolonel Romanov het land zou verlaten en wilde hem in de Peter- en Paulvesting in Petrograd doen opsluiten.

Een merkwaardige ontmoeting: de tsaar en zijn gezelschap komen aan in Siberië, dissidenten, die naar Siberië waren verbannen, vertrekken (uit het Duitse Lüstige Blätter, september 1917)

In Spanje is een algemene staking begonnen.

De staking is uitgeroepen door de socialistische partij en de socialistische vakbond UGT. De anarchistische vakbond CNT doet op veel plaatsen mee. In de grote steden, de industriegebieden en de belangrijke mijnbekkens ligt vrijwel alles plat.

Eerder waren de spoorwegarbeiders in de streek van Valencia in staking gegaan, waarna de noodtoestand in die streek was uitgeroepen.

De sociale onrust in Spanje is voor een groot deel het gevolg van de stijging van de levensduurte.
 

Militairen bewaken de kades in de haven van Barcelona, tijdens een betoging in de stad is een tram omgeduwd

Daarbij komt er het verzet tegen de conservatieve regering-Dato, die het parlement voor een tijd naar huis heeft gestuurd.

In Barcelona hebben linkse parlementsleden een aparte vergadering gehouden. Ze eisen verkiezingen voor een grondwetgevende vergadering, die het huidige politieke systeem moet vervangen door een echte democratie en autonomie aan de regio’s geeft.

Op de achtergrond speelt het voorbeeld van de Russische revolutie.

Politie en leger hebben als reactie de gebouwen van de vakbonden bezet. Ergens zijn zelfs kanonnen ingezet. Op vele plaatsen werd gevochten, waarbij ook doden vielen.

Scenes van de onderdrukking van de sociale onrust in Madrid en Barcelona door het Spaanse leger

Zoals veel goederen worden schoenen moeilijk te verkrijgen en duur en daarom heeft in Frankrijk het ministerie van handel een 'nationale schoen' laten ontwerpen.

Het is een degelijke schoen, met aparte modellen voor mannen, vrouwen, meisjes en jongens, en kinderen, en hij zal tegen een redelijke prijs verkocht worden. Standaardisering moet de productie vereenvoudigen en goedkoper maken.

Volgens het satirische Le Rire vindt deze 'schoenmaker-dichter' dat de schoen maar echt nationaal kan zijn als hij de kleuren van de Franse vlag krijgt.

Tenzij anders vermeld zijn alle illustraties in deze aflevering afkomstig van de Franse krant Excelsior.

Zoals alle kranten, niet alleen in Frankrijk, had Excelsior te maken met censuur. Op deze voorpagina  mag het de naam niet noemen van het plaatsje in het oosten van Frankrijk dat wordt gebombardeerd.

Excelsior werd in 1910 opgericht en was de eerste Franse, dagelijks verschijnende publicatie die voluit ging voor veel foto's en illustraties. De krant nam een motto over van Napoleon: 'Zelfs een korte schets vertelt mij meer dan een lang rapport.'

Er waren in Frankrijk al veel weekbladen die pionierden met foto-journalistiek. En Excelsior, dat duurder was dan andere kranten, kon daar nooit tegen opboksen en verdween in 1940 (BnF, Gallica).