3 tot 9 mei 1917: Russische soldaten en arbeiders eisen einde van de oorlog
In de Russische hoofdstad Petrograd eisen soldaten en arbeiders het einde van de oorlog en een echt revolutionaire regering, Britten leiden nederlaag tegen Bulgaren, weer executies in bezet België, de Fransen veroveren Craonne bij de Chemin des Dames, .....
In de Russische hoofdstad Petrograd zijn duizenden soldaten en gewapende arbeiders op straat gekomen. Ze eisen het ontslag van de "bourgeois-ministers" uit de voorlopige regering, het einde van de oorlog en de oprichting van een revolutionaire regering.
Aanleiding tot het protest is het bekend raken van een nota van minister van Buitenlandse Zaken Pavel Miljoekov aan de Russische diplomatieke posten in het buitenland. Daarin belooft Miljoekov dat Rusland zal blijven vechten tot de "volledige overwinning", wat inhoudt dat het mogelijk grondgebied van de vijand zal annexeren.
Enkele weken geleden was Miljoekov al teruggefloten over dat standpunt. Toen stelde de voorlopige regering dat Rusland een "duurzame vrede zonder annexaties" wil. Blijkbaar wil de minister zich daar niet bij neerleggen.
"Een bolsjewiek, een aanhanger van Lenin, roept op om de voorlopige regering af te zetten, de arbeiders de macht te geven en de oorlog te beeindigen". Petrograd, begin mei 1917 (foto uit L'Illustration, 2 juni 1917)
De betogers eisen dat de Sovjet van Petrograd zich uitspreekt tegen de voorlopige regering, die wordt gedomineerd door "bourgeoispartijen", in de eerste plaats Miljoekovs eigen liberale partij, de "kadetten" (constitutioneel-democraten).
Op een bepaald moment bewerkte een woedende menigte Miljoekovs auto met de vuisten. In straatgevechten met rechtse tegenbetogers zijn verscheidene doden gevallen.
De betogers zijn aangemoedigd door de meest radicale groepen, de bolsjewieken en de anarchisten. De meer gematigde socialistische partijen blijven de regering steunen.
De regering lijkt niet te willen optreden. De betogers vormen immers de harde kern van arbeiders en soldaten die nog geen twee maanden geleden de voorlopige regering aan de macht brachten.
Begin mei zijn ook tegenbetogers op straat gekomen, zoals deze oorlogsblinden, begeleid door een verpleegster, met deze tekst op hun spandoek: "Oorlog tot een volledige overwinning! Leve de vrijheid!" Petrograd, begin mei 1917 (foto uit L'Illustration, 2 juni 1917)
Britse nederlaag tegen Bulgaren
Nabij het Doiranmeer hebben de Britse troepen in Macedonië een onverwachte nederlaag geleden tegen de Bulgaren. Drie Britse divisies (ca. 45.000 man) probeerden de verdedigingslinie in het bergachtig gebied, die verdedigd werd door 30.000 Bulgaren onder kolonel Vladimir Vazov, te doorbreken.
Voorafgaandelijk vuurde de Britse artillerie meer dan 100.000 granaten af. Vervolgens werden stormlopen uitgevoerd. Na vier aanvallen hadden de Britten 12.000 man verloren en gaven ze de strijd op.
Kolonel Vazov, die de aanval had voorzien en zijn stellingen fors had versterkt, is meteen tot generaal bevorderd.
Bulgaarse officieren en soldaten poseren trots bij op de Britten buitgemaakte wapens.
Einde Brits offensief bij Arras
Er lijkt een einde te zijn gekomen aan het Britse offensief bij Arras.
Begin mei voerden de Britten nog een zware aanval uit langs de Scarpe, ten oosten van Arras; met de bedoeling de Duitsers uit de Hindenbruglinie te verdrijven. Dat is niet gelukt en intussen zijn opnieuw zware verliezen geleden.
Ten noorden daarvan hebben de Canadezen geprobeerd het dorp Fresnou-en-Gohelle te veroveren. Zeer zware Duitse tegenaanvallen hebben dat verhinderd. Het dorp is tot een puinhoop herleid.
Ondanks enige vooruitgang, zoals de verdrijving van de Duitsers van de heuvelrug van Vimy, hebben de aanvallen van de laatste maand geen fundamentele veranderingen in de situatie gebracht. De Hinderburglinie houdt stand.
De oorlog als een "vrolijk jachtpartijtje": de Britse cavalerie verrast de "Hunnen" en brengt hen als krijgsgevangenen terug (uit War Illustrated Album de Luxe, volume VIII).
Verovering van Craonne
Het offensief van de Chemin des Dames is op 4 mei hervat, zij het op kleinere schaal.
Bij verrassing wisten de Fransen Craonne in te nemen, het belangrijkste dorp op de omstreden weg. De volgende dag maakten ze zich meester van het plateau rond Craonne. Daaronder liggen steengroeven die de Duitsers als schuiloorden gebruiken.
Dit gebeurde opnieuw met grote verliezen. De twee Franse regimenten die aan de aanval deelnamen, verloren bijna 2.000 man.
Twee gewonde Duitse krijgsgevangenen worden afgevoerd, een ondersteund door een Tirailleur Sénégalais (Albums Valois, BDIC)
De Geallieerde pers spreekt wel van een grote overwinning en rapporteert dat duizenden Duitsers krijgsgevangen zijn gemaakt.
Ook meer westelijk, in Laffaux nabij Soissons, is een nieuwe aanval ingezet. Daarbij werd gebruikgemaakt van Franse tanks. Ten oosten van de Chemin des Dames wordt de stad Reims geteisterd door brand. Het stadhuis is zwaar getroffen.
Franse militairen in wat ooit de hoofdstraat van Craonne was (Albums Valois, BDIC)
Weer Belgen gefusilleerd
In Charleroi zijn in de vroege ochtend van 9 mei zes Belgische burgers gefusilleerd. Het gaat om Franz Merjay uit Elsene, François Delfosse uit Kessel-Lo, François Vergeylen, Auguste Hoffmann, Adolphe Van Hecke en Casimir Cool.
Ze waren op 13 april veroordeeld op een proces waarop liefst 64 mensen uit diverse regio’s van het land moesten terechtstaan. Ze zouden tot een netwerk voor spionage en sabotage van de spoorwegen hebben behoord.
Daarvoor smokkelden ze springstoffen en brandversnellers uit Nederland met binnenschepen van het Nationaal Hulpkomiteit. Auguste Hoffmann was schipper van zo’n schip. Eén vrouw werd gearresteerd toen ze vier kilogram dynamiet tussen haar kleren droeg.
Franz Merjay heeft twee zonen die in het Belgisch leger vechten. Zijn derde zoon stond met hem terecht.
Een zevende terdoodveroordeelde is nog niet geëxecuteerd, omdat hij als getuige op een ander proces moet verschijnen. Dertien anderen werden veroordeeld tot dwangarbeid. Daaronder een pastoor en drie vrouwen.
Van links naar rechts: gedenkplaat in de Boulevard Mayence in Charleroi voor de gefusilleerden van de Grote Oorlog, voorpagina van een boek over Franz Merjay uit 1921 en gedenkprentje voor zes gefusilleerden uit Kessel-Lo, onder andere François Delfosse en François Vergeylen.
Australische regeringspartij wint verkiezingen
De parlementsverkiezingen in Australië zijn gewonnen door de regerende Nationalist Party of Australia. Die partij bestaat nog geen drie maanden. Ze is een fusie van de Liberale Partij met dissidenten van de Labourpartij, waaronder eerste minister Billy Hughes.
In september vorig jaar werden Hughes en een aantal andere parlementsleden uit de Labourpartij gezet, nadat de partij opriep "neen" te stemmen in een referendum over invoering van de dienstplicht. De premier was voor de dienstplicht.
Daardoor verloor Labour haar meerderheid in het Lagerhuis. De dissidente socialisten vormden meteen een coalitie met de liberalen, waardoor Hughes verder kon regeren.
Hughes haalt met zijn nieuwe partij meteen de grootste parlementaire meerderheid die Australië tot nu toe kende.: 53 van de 75 volksvertegenwoordigers en 24 van de 36 senatoren. Labour moet met de rest tevreden zijn.
De Nationalist Party blijft van plan om de dienstplicht in te voeren. Alleen zo kunnen er voldoende Australische troepen aan de oorlog deelnemen, zegt ze.
Billy Hughes. De spotprent herinnert er aan dat hij aanvankelijk, als lid van Labour, ook tegen dienstplicht was.
Niettegenstaande de Nationalist Party een grote meerderheid had, zou Hughes er nooit in slagen een meerderheid van de Australiërs in een referendum voor dienstplicht te laten stemmen.
Liberia breekt met Duitsland
De West-Afrikaanse republiek Liberia verbreekt op haar beurt de diplomatieke betrekkingen met Duitsland. De beslissing van president Daniel Howard is genomen onder Amerikaanse druk.
Liberia is naast Abessinië (Ethiopië) de enige onafhankelijke staat in Afrika. Het land staat onder grote invloed van de Verenigde Staten.
De kleine republiek werd immers gesticht door vrijgelaten Amerikaanse negerslaven. Hun nakomelingen hebben de macht in handen, maar inheemse stammen aanvaarden hun gezag niet altijd.
Sinds enkele jaren beschikt het land over een kleine strijdmacht, getraind en uitgerust door de Verenigde Staten en geleid door enkele (zwarte) Amerikaanse officieren.
De breuk met Duitsland is niet evident. Er zijn heel wat Duitse bedrijven in het land en bij het begin van de oorlog verliep driekwart van de Liberiaanse handel met Duitsland. Door de Geallieerde blokkade is die handel stilgevallen en dat veroorzaakt zware problemen in het arme Afrikaanse land.
