1 tot 7 maart 1917: Duits-Mexicaans complot tegen VS ?

Duitsland blijkt Mexico aan te moedigen om oorlog te voeren tegen de VS, Oostenrijkse stafchef ontslagen, Vlaamse delegatie in Berlijn, stakingen en voedselschaarste in Petrograd.

Duitsland zou Mexico hebben aangeboden om een bondgenootschap te sluiten tegen de Verenigde Staten, mocht dat land in oorlog raken met Duitsland.

Dat blijkt uit een tekst die de Amerikaanse pers op 1 maart publiceerde. Het gaat om een geheime instructie die de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Arthur Zimmermann in januari heeft verstuurd aan de Duitse legatie in Mexico.

Mexico zou financiƫle steun van Duitsland krijgen en de Amerikaanse staten Texas, Arizona en Nieuw-Mexico kunnen heroveren, gebieden die het in de 19e eeuw aan de VS heeft verloren.

De tekst van de geheime instructie is in handen van de Amerikaanse regering gekomen. Dit nieuws doet de verontwaardiging bij de Amerikanen over Duitsland nog toenemen.

Net deze week, op 5 maart heeft Woodrow Wilson de eed afgelegd voor zijn tweede termijn als president. De plechtigheid werd overschaduwd door de oorlogsdreiging.

Vooral in het westen van de VS, waar men weinig feeling heeft voor de problemen met de scheepvaart naar Europa, stonden veel mensen sceptisch tegenover de anti-Duitse houding van president Wilson. Maar nu lijkt het er op dat het Amerikaanse grondgebied bedreigd wordt.

Tegenstanders van deelname aan de oorlog (waaronder de meeste Amerikanen van Duitse en Ierse afkomst) twijfelen aan de echtheid van de tekst. Ze vinden het verdacht dat Wilson die nu bekendmaakt terwijl hij het Congres toestemming gevraagd heeft om de Amerikaanse koopvaardijschepen te bewapenen. Dit zou de VS weer een stap dichter bij de oorlog brengen.

Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden heeft intussen het voorstel van de president met grote meerderheid goedgekeurd.

In de Senaat is het echter niet tot een stemming gekomen. Enkele pacifistische senatoren voerden obstructie door te ā€œfilibusterenā€. Ze hielden vol tot 4 maart, de dag waarop het mandaat van het oude Congres afloopt en een nieuw Congres samenkomt.

De voorpagina van The Chicago Daily Tribune van 1 maart 1917 met de bekendmaking van het Duits-Mexicaanse complot. De karikatuur hekelt het verzet tegen de al zeer bescheiden oorlogsmaatregelen van de president.

Duitse minister 'bekent'

Maar de Duitse minister Zimmermann heeft het bestaan van zijn geheime instructie intussen bevestigd.

Hij deed dat in een kranteninterview, een paar dagen nadat de zaak in de Amerikaanse pers kwam.

Volgens Zimmermann moet men daar geen Duits complot tegen de Verenigde Staten achter zoeken. Het gaat enkel om wat Duitsland zou moeten doen, mocht het tot oorlog met Amerika komen.

Trouwens, zegt hij, het hele complot vervalt als de Verenigde Staten ons niet de oorlog verklaren. En als de Verenigde Staten werkelijk vijandige bedoelingen hadden, "dan hadden we gelijk met te doen wat we gedaan hebben".

Links: "Het is niet onze schuld dat het (complot) is mislukt" .Ā Rechts: "De natie staat achter jou, Woodrow".Ā Karikaturen uit The Chicago Daily Tribune van 3 en 5 maart 1917.

Zowel in Duitsland als daarbuiten zijn perscommentatoren van mening dat Zimmermann hier een enorme stommiteit heeft begaan. Hij erkent dat zijn omstreden nota echt is (hij had ze gemakkelijk als een vervalsing kunnen afwimpelen) en probeert die op zeer onhandige wijze goed te praten.

Daarmee wakkert hij de woede in Amerika nog aan. In Wall Street lijken de beleggers nu helemaal met oorlog rekening te houden.

Japan ontkent intussen dat het iets weet van Zimmermanns plannen. In de nota van Zimmermann is er sprake van Japan te betrekken in de alliantie met Mexico tegen de VS. Maar Japan is wel in oorlog met Duitsland! De regering in Tokio noemt het idee dan ook belachelijk.

Meer over het Zimmermann-telegram vindt u hier

Conrad von Hƶtzendorf ontslagen

De Oostenrijkse keizer heeft veldmaarschalk Conrad van Hƶtzendorf ontslagen als chef van de generale staf.

Graaf Franz Conrad von Hotzendorf (64) was sinds 1908 - met enkele onderbrekingen- stafchef van het Oostenrijks-Hongaarse leger. Hij stond bekend voor zijn agressieve plannen op de Balkan. Het was onder zijn druk dat Oostenrijk-Hongarije in 1914 de oorlog aan Serviƫ verklaarde, het begin van de huidige Wereldoorlog.

De nieuwe keizer Karel had hem meteen na zijn troonsbestijging tot ā€˜keizerlijk en koninklijk veldmaarschalkā€™ bevorderd. Maar door zelf het opperbevel op zich te nemen, maakte Karel duidelijk dat hij, in tegenstelling tot zijn voorganger Frans Jozef, niet de vrije hand aan Conrad liet.

Conrad wordt blijkbaar verantwoordelijk gesteld voor de rampzalige gang van zaken bij het Oostenrijks-Hongaarse leger, dat zonder de steun van het machtige Duitse leger vrijwel nergens iets kon verwezenlijken.

Conrad wordt opgevolgd door luitenant-veldmaarschalk Arthur Arz von Straussenburg (59), die tot nu toe de Oostenrijks-Hongaarse legers in Roemeniƫ aanvoerde. Hij is formeel een Hongaar, maar behoort tot de Duitssprekende minderheid in Transsylvaniƫ.

Keizer Karel loopt voorop tijdens de begrafenisstoet van de bevelhebber van zijn marine, Franz Conrad von Hotzendorf volgt in het midden van de tweede rij van drie (uit Das Interessante Blatt, januari 1917)

Delegatie Raad van Vlaanderen in Berlijn

De Duitse rijkskanselier Theobald von Bethmann Hollweg heeft in Berlijn een delegatie van de Raad van Vlaanderen ontvangen. Het nieuws staat in alle kranten en er is ook een foto van de zeven gedelegeerden verspreid.

De delegatie werd aangevoerd door de voorzitter van de Raad, Pieter Tack.Ā De andere aanwezige leden van de Raad waren August Borms, Jacob Lambrichts, Emile Dumon, Emiel Ver Hees, Jozef Van den Broeck en Telesphorus Vernieuwe.

De zeven gedelegeerden dankten de kanselier voor zijn steun aan de Vlaamse zaak en drongen erop aan zo snel mogelijk de "bestuurlijke scheiding van Belgiƫ" door te voeren. Bethmann Hollweg stemde daarmee in. Hij beloofde dat Duitsland bij de vredesonderhandelingen en ook daarna "de vrije ontwikkeling van het Vlaamse volk zal bevorderen".

Omniscan 12.6 Build2317

De delegatie van de Raad van Vlaanderen in Berlijn. De foto verscheen in veel kranten en tijdschriften. Deze is overgenomen uit het 12-talige Duitse, geĆÆllustreerde tijdschrift Welt im Bild van 21 maart 1917.

Het is voor het eerst dat leden van de Raad van Vlaanderen in de openbaarheid komen en dat er namen worden genoemd.

De bekendste is voorzitter Pieter Tack. Hij is vorig jaar door het Duitse Generalgouvernement benoemd tot hoogleraar aan de universiteit in Gent en tot algemeen bestuurder van het Vlaams hoger onderwijs in het (gesplitste) ministerie van Kunsten en Wetenschappen.

De Belgische pers in ballingschap ā€“ ook de Vlaamsgezinde - is verontwaardigd over dit optreden. De leden van de Raad van Vlaanderen worden uitgescholden voor verraders. Zo wordt opgemerkt dat Tack en Dumon een Duitse echtgenote hebben. Met ironie wordt ook gemeld dat het gezelschap in Berlijn aan een "bieravond" deelnam.

De activistische kranten in bezet BelgiĆ« zijn wel blij met deze erkenning.Ā Toch reageren sommige activisten eerder teleurgesteld. Ze betreuren dat de Duitsers geen politieke onafhankelijkheid hebben beloofd. Volgens Duitse kranten is "vrije ontwikkeling van het Vlaamse volk" enkel mogelijk onder de permanente hoede van Duitsland.

Ook het clandestiene blad De Vlaamse Wachter, Vlaamsgezind maar anti-activistisch, neemt de foto over, met een bijtend commentaar: "Zeven clowns uit de circus van den keizerlijken kommediant, dat wil serieus genomen worden door de ware Vlamingen !?"

Toenemende spanning in Petrograd

In de Russische hoofdstad Petrograd (zoals Sint-Petersburg sinds 1914 heet) neemt de spanning toe.

De arbeiders van de Poetilovfabriek zijn getroffen door een lock-out, nadat een deel van hen in staking was gegaan. Poetilov is het grootste industriebedrijf van Rusland. Het maakt spoorwegmateriaal en ook kanonnen.

Zoā€™n 20.000 arbeiders zijn door de lock-out getroffen. Ze zijn razend en roepen de arbeiders van andere bedrijven op om in staking te gaan.

Sinds begin dit jaar vinden er massaal stakingen in de hoofdstad plaats. In januari waren er in totaal meer dan 200.000 stakers. Ze eisen hogere lonen, want de levensduurte is de voorbije maanden enorm gestegen.

De tsaar (centraal) in een hal van de Poetilov-fabrieken tijdens een bezoek in rustiger tijden

Intussen is het brood in Petrograd gerantsoeneerd. Er was al voedselschaarste, maar de hevige koude heeft het transport van graan bemoeilijkt.

De ordediensten zijn in staat van paraatheid. De commandant van de militaire regio Petrograd heeft dictatoriale bevoegdheden gekregen om elke ongeregeldheid de kop in te drukken.

Leden van een arbeiderscomitƩ dat een betoging wilde organiseren op 26 februari (7 maart onze kalender) zijn gearresteerd. Die dag komt het Russische parlement opnieuw bijeen.

Socialistische organisaties, zowel de gematigde mensjewieken als de radicale bolsjewieken, roepen op tot een betoging de dag daarna. Dan is het Internationale Vrouwendag. De temperaturen zijn intussen gaan stijgen, wat het succes kan vergemakkelijken.

Aanschuiven voor brood in Petrograd

Massale toeloop van Britse vrouwelijke vrijwilligers

Op een week tijd hebben bijna 115.000 Britse vrouwen zich vrijwillig gemeld als hulp voor de strijdkrachten.

Vorige maand besliste de regering om vrouwen te rekruteren. Ze kunnen toetreden tot het nieuw opgerichte Womenā€™s Army Auxiliary Corps (WAAC).

Er werken al vrouwen voor het Britse leger. Behalve de verpleegsters waren dat tot nu toe leden van privĆ©-organisaties, zoals de Womenā€™s Auxiliary Force en het Womenā€™s Legion. Het WAAC is daarentegen een officiĆ«le instelling die valt onder het ministerie van Oorlog.

'Waacs' aan het werk, van links boven naar rechtsonder: bij de dienst voor de vermisten, aanschuiven om soldij te ontvangen in een kamp in Frankrijk, als schrijnwerker en als ambulance-chauffeur ( uit The War Illustrated Album de Luxe, vol 9, p 3145)

De vrijwilligsters zijn geen militairen, maar het WAAC is wel op militaire leest geschoeid, met uniformen en graden. Er zijn ā€˜controllersā€™ in plaats van officieren, ā€˜forewomenā€™ voor onderofficieren en ā€˜workersā€™ als soldaten.

Ze zullen worden ingezet in keukens en kantines, als telefonistes, voor kantoorwerk maar ook voor het onderhoud van wagens.

Het enorme aantal vrijwilligsters overtreft ruimschoots het aantal voorziene plaatsen in het nieuwe korps.

De Britse regering heeft nog een ander vrouwenkorps opgericht, het Womenā€™s Land Army. Dat heeft niets met het leger te maken maar moet arbeid op het land verrichten, ter vervanging van de vele landbouwers en boerenknechten die onder de wapens zijn.

De 'schrijnwerksters' van het Britse leger, tekening uit Le Petit Journal IllustrƩ, april 1917.

Het Franse leger schakelt al langer vrouwen in, hier voor kantoorwerk in een kazerne ( uit L'Illustration, 29 april 1916)

De propaganda-oorlog

Omniscan 12.6 Build2317

De begrafenis van kinderen die in Brugge zijn omgekomen tijdens een Brits bombardement op 8 februari. Dit soort gebeurtenissen werd gretig uitgespeeld in de propaganda ( uit het 12-talige Duitse, geĆÆllustreerde tijdschrift Welt im Bild van 7 maart 1917).

Meest gelezen