2 tot 8 november 1916: Franse soldaten jouwen hun generaals uit bij Verdun

President Poincaré was naar Verdun gekomen naar aanleiding van de recente Franse overwinningen aldaar.

Hij werd ontvangen door de bevelhebber van Verdun, generaal Nivelle en decoreerde enkele verdienstelijke militairen. Generaal Mangin, de “veroveraar van Douaumont”, werd daarbij grootofficier van het Légion d'Honneur, het Legioen van Eer.

Toen de auto’s met daarin Poincaré, Nivelle en Mangin voorbij een troep soldaten reed, begon die stenen naar de wagens te gooien en hen uit te schelden voor "embusqués".

President Poincaré tussen soldaten en militaire en kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders in Verdun bij een andere gelegenheid, oktober 1918. Beginfoto: Franse militairen in het pas veroverde Fort Vaux (Albums Valois, BDIC).

"Embusqués" betekent letterlijk lieden die in een hinderlaag liggen, maar in de Franse troepen is het een scheldwoord geworden voor officieren met veel strepen en decoraties die zo ver mogelijk van het front blijven.

De verovering van Douaumont gebeurde met weinig verliezen - zeker naar de maatstaven van Verdun - maar Mangin had al de bijnaam "de slager". Op de weg naar Verdun heeft iemand op een muur geschreven : "chemin de l’abbatoir" (slachthuisweg).

Generaal Mangin in de omgeving van Verdun, november 1916 (Albums Valois, BDIC)

Het Franse leger heeft net deze week, een week na het fort van Douaumont, nu ook dat van Vaux heroverd.

De Duitsers hadden het fort begin juni ten koste van zeer zware verliezen in handen gekregen. Vijf maanden later hebben ze het zonder strijd opgegeven.

Door het Franse offensief van de voorbije week was het fort vrijwel onverdedigbaar geworden.
 

Franse brancardiers en een gewonde in het heroverde fort (Albums Valois, BDIC)

Een Frans infanterieregiment heeft het fort in de vroege ochtend van 3 november zonder slag of stoot ingenomen. Het was verlaten, maar grondig vernield door springladingen.

De Fransen zijn van plan het fort althans gedeeltelijk te herstellen. Door zijn strategische positie is het nog altijd van belang.

De ingang van het bijna volledig verwoeste fort (Albums Valois, BDIC)

De deportaties van werkloze arbeiders in België neemt steeds meer uitbreiding.

Op 8 november is het de beurt aan Antwerpen. Een eerste lichting van 700 werklozen vertrekt richting Duitsland vanuit het Zuidstation. Een aantal onder hen moet plaatsnemen in open wagons, waar ze aan weer en wind zijn blootgesteld.

De militaire gouverneur van Antwerpen, generaal von Huene, laat weten dat dit gebeurt omdat zoveel werklozen onvoldoende te eten hebben en het werken ontwend zijn, wat een gevaar betekent voor de rust en veiligheid.

De Antwerpse volksvertegenwoordigers en senatoren hebben een lange protestbrief naar de gouverneur gestuurd. Ze wijzen hierin niet alleen op de schendingen van het oorlogsrecht. Ze herinneren er ook aan dat na de Duitse verovering van Antwerpen in oktober 1914, honderdduizenden burgers naar Nederland waren gevlucht, maar de meesten terugkeerden nadat generaal von Huene had beloofd dat de jongelui niets te vrezen hadden: ze zouden zeker niet naar Duitsland worden gedeporteerd.

Duitse tekstposter die arbeiders oproept om vrijwillig in Duitsland te gaan werken; die campagne was niet erg succesvol, tegen half 1916 waren er maar een 12.000 arbeiders op ingegaan (Archief Universiteit Gent)

Ook de parlementsleden uit het arrondissement Bergen hebben een collectief protest ingediend.

Gouverneur-generaal von Bissing ontvangt een protestbrief van 45 ministers van Staat, volksvertegenwoordigers en senatoren.

De grootmeester van de Belgische vrijmetselarij, Charles Magnette, heeft zijn beklag geuit over de wegvoeringen in een brief aan de Duitse vrijmetselaars. Hij vraagt hen te helpen om een einde te maken aan "de beproevingen van onschuldigen", hoewel hij zich geen illusies maakt over het succes van zijn hoogst ongewone oproep.

Karikatuur van gouverneur-generaal von Bissing als 'beschermer van de arbeiders"

Woodrow Wilson is herverkozen als president van de Verenigde Staten. De Democraat Wilson haalde 9,1 miljoen stemmen (49,2 procent) , of 600.000 stemmen meer dan zijn republikeinse tegenkandidaat Charles Hughes (goed voor 46,1 procent).

De verdeling in het presidentieel kiescollege was echter lange tijd onzeker, zodat het niet duidelijk was wie verkozen zou worden. In veel staten was de uitslag een dubbeltje op zijn kant. Dat leidde tot betwistingen.

Uiteindelijk haalde Wilson 277 kiesmannen en Hughes 254, een zeer kleine marge. Wilson won in 30 van de 48 staten, maar Hughes wist de meeste grote industriestaten in het noorden in te palmen.

In Californië is er dagenlang geruzied over de uitslag, maar het is nu zeker dat de 13 kiesmannen van die staat naar Wilson gaan. Die 13 stemmen hadden het verschil kunnen maken.

Links Charles Hughes, rechts Woodrow Wilson (Library of Congress)

Vier jaar eerder haalde Wilson nog geen 42 procent van de stemmen, maar omdat er toen twee Republikeinse kandidaten waren, won hij een ruime meerderheid in het kiescollege.

De Grote Oorlog speelde een belangrijke rol in de verkiezingscampagne. Hoewel de meeste Amerikanen eerder pro-geallieerd zijn - onder meer vanwege de Duitse wreedheden in België – wil de grote meerderheid dat het land neutraal blijft.

Wilsons aanhangers gebruikten de slogan "Hij hield ons buiten de oorlog".

Hughes vond dat Amerika zich beter moest voorbereiden op een oorlog, maar haalde daar weinig mee. Wilson heeft zich immers met succes hard tegenover Duitsland opgesteld toen dat land een onbeperkte onderzeebootoorlog voerde.

Ook de vooruitstrevende sociale wetgeving van Wilson - hij voerde een achturige werkdag in - heeft hem populair gemaakt.

De socialistische kandidaat Arthur Benson voerde een felle campagne tegen elke mogelijke oorlogsdeelname. Hij was goed voor 3,1 procent van de stemmen, de op een na beste uitslag ooit voor een socialist.

Wagen van de Wilson-campagne (Library of Congress)

Polen bestaat weer! De Duitse en de Oostenrijkse keizers hebben in een gezamenlijke proclamatie een onafhankelijke Poolse staat ingesteld.

De proclamatie van de twee keizers werd door de Duitse gouverneur-generaal von Beseler voorgelezen in het oude koninklijke paleis in Warschau. Voor het paleis werden - voor het eerst sinds 1831 - Poolse nationale vlaggen uitgehangen.

Het nieuwe Polen wordt een koninkrijk maar voorlopig zonder koning. Een paar Oostenrijkse aartshertogen worden genoemd als kandidaten voor de Poolse troon. Er zal een raad van state worden ingesteld die het koninkrijk voorlopig bestuurt.

Ook de grenzen van de nieuwe staat moeten later worden geregeld.

Het grootste deel van het oude Polen behoorde sinds 1815 bij Rusland. Dat gebied werd vorig jaar door de Duitsers en Oostenrijkers veroverd.

Schets van de plechtigheid in Warschau uit het Duitse weekblad Illustrirte Zeitung, november 1916

De proclamatie betekent het einde van de lange speculatie over de toekomst van dit veroverde Polen. Duitsland had het aan Rusland willen teruggeven in ruil voor een aparte vrede. De twee keizerrijken hadden ook plannen om het gebied onder elkaar te verdelen.

Eén ding is zeker: de Duitsers gaan Poolse vrijwilligers oproepen voor een Pools legioen dat aan Duitse zijde zal vechten.

Veel Polen reageren positief. Bijna iedereen hoopt dat de lange Russische overheersing - toen het gebruik van de Poolse taal verboden was - voorgoed voorbij is.

De Geallieerden beschouwen de proclamatie als propaganda. De Pools-Oostenrijkse bezetting blijft gehandhaafd tot het einde van de oorlog en intussen kunnen de Duitsers Poolse soldaten ronselen.

In Parijs heeft een pro-Geallieerde groep Poolse nationalisten eraan herinnerd dat er ook in Duitsland miljoenen Polen in hun taal onderdrukt worden. En net als in België worden ook in het “onafhankelijke” Polen werkloze arbeiders weggevoerd om in Duitsland te gaan werken.

Sommige Vlaamsgezinde bladen die in België met Duitse toestemming verschijnen juichen de onafhankelijkheid toe en trekken een parallel met Vlaanderen.

De Duitse gouverneur-generaal van Polen, generaal von Beseler, en zijn Oostenrijks-Hongaarse tegenhanger, 'feldzeugmeister' Kut in het Poolse Lublin (Bundesarchiv Bild)

De Italianen hebben opnieuw een offensief gevoerd aan de Isonzo, het vierde al dit jaar en het negende (!) in de anderhalf jaar dat Italië aan de oorlog deelneemt.

Opnieuw was het de bedoeling de Oostenrijks-Hongaarse legers terug te dringen ten oosten van Gorizia. Maar deze kunnen zich goed verdedigen in hun stellingen in de bergen.

Na vier dagen werd de aanval zonder resultaat afgeslagen. Regen, mist en koude werkten de Italianen tegen.

Dit korte offensief was bijzonder bloedig. Zowel aan Italiaanse als aan Oostenrijks-Hongaarse zijde telt men meer dan 30.000 doden, gewonden en vermisten.

Slachtoffers van het laatste offensief worden ten grave gedragen in het Italiaanse Udine

In de Middellandse Zee is tussen Griekenland en Malta een passagiersschip van de rederij P&O getorpedeerd door een Duitse onderzeeboot. De onderzeeboot, de UB-43, had het passagiersschip Arabia niet gewaarschuwd voor het de torpedo afvuurde.

Het schip was op weg vanuit Australië naar Groot-Brittannië. Alleen 11 bemanningsleden, die in de machinekamer werkten, zijn omgekomen.

Door een snelle tussenkomst van schepen in de buurt zijn alle 439 passagiers gered kunnen worden. Onder hen waren 169 vrouwen en kinderen.

(op de foto passagiers van de Arabia in een van de reddingssloepen)

In Duitsland is een wagen met alternatieve autobanden voorgesteld. Door de Geallieerde blokkade, die de import van strategische goederen heeft lamgelegd, is er in Duitsland zo goed als geen rubber meer te krijgen.

De alternatieve banden zijn gemaakt uit metaal, maar het is niet duidelijk of ze erg comfortabel zijn en een succes gaan worden. Trouwens: ook aan metalen is er in Duitsland zeker geen overschot.