29 juni tot 5 juli 1916: Geallieerden in de aanval bij de Somme
De Britse aanval is geconcentreerd ten noorden van de Somme, richting Bapaume. De Fransen vallen aan langs de zuidkant, in de richting van Péronne.
De ochtend van 1 juli, voor de aanval is ingezet, heeft de Geallieerde artillerie nog een kwart miljoen granaten afgeschoten.
Diezelfde ochtend lieten de Britten 19 mijnen ontploffen onder de Duitse linies. Enkele mijnen bevatten meer dan 20 ton springstof.
Twee minuten later werd het sein voor de aanval gegeven en stapte de infanterie uit de loopgraven.
Kaart van het bijna 40 km lange slagveld bij de Somme. De lijn met de kleine stippels geeft de Geallieerde winst weer tot 12 juli. Beginfoto: Britse troepen, Highlanders rukken op, aangevuurd door een doedelzakspeler.
De Britse soldaten kregen opdracht naar de Duitse linies te stappen, niet te lopen.
De Britse legerleiding vreesde immers dat ze al rennend zich te zeer zouden verspreiden. Ze meende dat de artillerie- en mijnaanvallen de vijand hadden uitgeschakeld.
Dat was echter niet het geval. De ondergrondse Duitse schuilplaatsen in de kalkachtige heuvels bleken de explosies overleefd te hebben.
Britse infanterie rukt op naar de Duitse tweede linie (Times History of the War, dl 9).
Een hoek van het slagveld...
Duitse mitrailleurs stonden klaar en de stapvoets oprukkende Britten vormden een gemakkelijk doelwit.
De gevolgen zijn verschrikkelijk. Van de 320.000 man van het Britse Rijk die op die dag werden ingezet, zijn meer dan 57.000 - bijna 1 op de 5 - gedood, gewond of vermist.
Bij sommige eenheden liepen de verliezen enorm op. Het Royal Newfoundland Regiment verloor bijna al zijn manschappen.
De meeste slachtoffers vielen zelfs in de eerste minuten van de aanval.
Langs Britse kant is de aanval dan ook een fiasco.
Duitse soldaten worden verzorgd bij een Franse verpleegpost
De Franse aanval kende wel een succes. Aan de zuidkant van de Somme is het terrein niet zo geschikt voor ondergrondse schuilplaatsen, zodat er veel minder Duitse weerstand was. De Fransen verloren zo’n 7.000 man.
De volgende dagen zijn de aanvallen voortgezet. De Britten concentreren hun aanvallen vooral aan de oever van de Somme, om bij de Fransen te kunnen aansluiten. Langs beide kanten is een zekere vooruitgang geboekt.
Een granaat voor een kanon van 400 mm, het Franse antwoord op de Duitse superkanonnen
Volgens het Franse tijdschrift Le Monde Illustré van 7 jui 1916 wordt overal langs het front "de succesvolle Brits-Franse aanval gevierd" (bron: La Contemporaine).
Zware strijd rond de schans van Thiaumont
Al weken wordt zwaar gevochten rond de redoute van Thiaumont die tot de fortengordel van Verdun behoort.
Redoutes of veldschansen zijn kleinere verdedigingswerken die tussen de volwaardige forten liggen.
De schans van Thiaumont ligt een kilometer voorbij het fort van Douaumont, op een heuveltop. Sinds dat fort in Duitse handen is, vormt Thiaumont de voornaamste verdedigingsstelling tegen een verdere Duitse opmars.
Franse brancardiers op zoek naar gewonden in de omgeving van de schans van Thiaumont
In mei was het kleine verdedigingswerk al zwaar getroffen door de zware Duitse artillerie. De koepel was door een 42 cm-granaat weggeblazen.
Op 26 juni werd de schans na zware gevechten van man tegen man door de Duitsers veroverd. Meteen begonnen de Fransen tegenaanvallen.
Sindsdien is het plaatsje al zes keer van eigenaar veranderd. Sinds 4 juli lijkt ze stevig in Duitse handen, maar de gevechten blijven onverminderd voortduren.
Alleen de schans van Froideterre scheidt de Duitsers nog van de toegang tot Verdun. Dit verdedigingswerk wordt op zijn beurt zwaar beschoten.
Om het “ouvrage de Thiaumont” is de volgende maanden nog zwaar gevochten. Van de schans blijven vandaag nog maar enkele brokstukken over. Ze liggen vlak bij het indrukwekkende ossuarium van Douaumont.
Russisch offensief tegen de Duitsers
Terwijl in het westen de geallieerden aanvallen aan de Somme, voeren de Russen in het oosten hun aanvallen op.
Het Russisch offensief, dat al een maand woedt aan de Oostenrijks kant, is uitgebreid naar de Duitse kant in Polen. Op een front van 260 km, bij de steden Smorgon en Baranovitsji zijn de Duitse linies overschreden.
Duitse krijgsgevangen in Baranovitsji
De aanval lijkt vooral bedoeld om de Duitse legers te binden en te beletten dat ze de zieltogende Oostenrijks-Hongaarse legers ter hulp schieten.
Behalve in de Boekovina, die de Russen nu bijna volledig hebben veroverd, zijn de Oostenrijks-Hongaarse linies zwaar teruggedreven in een gebied rond de Oekraïense stad Loetsk. Zonder Duitse hulp zou het front daar wellicht volledig zijn ingestort.
De drie foto's hierboven - zicht op de Russische linies, met in de voorgrond Duitse prikkeldraadversperringen, een Duitse militaire begraafplaats en Duitse telegrafisten bezig met het herstellen van hun materiaal - zijn allen gemaakt in de buurt van Baranovitsji door de Joodse arts Max Jacoby, die dienst deed in het Duitse leger aan het Oostfront.
Jacoby, die getrouwd was met een Christelijke vrouw, pleegde zelfmoord in 1936 om te verhinderen dat zijn familie last kreeg van de Nazi's. Zijn foto-albums zijn door zijn kleinzoon gepubliceerd op Europeana 1914-1918 .
Protest tegen het dure leven
In Nederland is in de voorbije weken op meerdere plaatsen betoogd tegen de hoge voedselprijzen, veel producten zijn nog amper te krijgen. Velen vermoeden dat de massale export naar Duitsland daar ook mee te maken heeft.
In Amsterdam kwamen 20.000 vrouwen uit de volksbuurten op straat. Ook in Den Haag, Rotterdam, Delft en andere steden is betoogd. In Rotterdam brak zelfs geweld uit.
De betoging in Amsterdam, volgens de betogers zouden al 5.000 kinderen zijn gestorven door een tekort aan eten.
Er bereiken ons berichten dat ook in Gent in België de voorbije weken vrouwen op straat zijn gekomen. Zij protesteerden ook tegen de hoge voedselprijzen, tegen de veel te karige broodrantsoenen en de lage en steeds weer wisselende werkloosheidsvergoedingen.
Door de oorlog op zee loopt de bevoorrading van België uit de Verenigde Staten de voorbije maanden moeizaam. Maar de betogende vrouwen verdenkende de bestuurders van het Nationaal Comité voor Hulp en Voeding van geknoei.
De Duitse militaire overheid heeft alle samenscholingen en betogingen verboden en dreigt met boetes van 1.000 mark. De broodrantsoenen zijn in Gent wel wat verhoogd.
Militairen bewaken een aardappel-transport in Amsterdam
Meer over het protest in Gent in: Giselle Nath, Brood willen we hebben!
"Moordenaars" gefusilleerd
In Kortrijk zijn drie mannen gefusilleerd. Ze zouden in oktober 1914 in Sint-Pieters-Ledegem een gewonde Duitse soldaat dood hebben gestampt. Ze zouden ook het wapen en bezittingen hebben gestolen van hun slachtoffer en nog een andere Duitse gewonde.
Rekenhof onder Duitse controle
Het Belgische Rekenhof, dat de overheidsuitgaven controleert, staat sinds 1 juli onder Duits toezicht. Dat heeft de Duitse gouverneur-generaal von Bissing verordend.
De "Wirkliche Geheime Ober-Regierungsrat" Freiherr von Gagern, lid van het Duitse Rekenhof, mag voortaan alle papieren van het Rekenhof inzien, nadere uitleg vragen en de zittingen van het Hof bijwonen en er het woord nemen.
Opmerkingen van het Hof moeten door hem worden goedgekeurd.