23 tot 29 maart 1916: ferry op Kanaal getorpedeerd

De ‘Sussex’ is eigendom van de Franse spoorwegen en vaart onder Franse vlag, hoewel het oorspronkelijk een Brits schip was.

Op 24 maart was het schip op weg van Folkestone naar Dieppe toen het in zicht kwam van een Duitse onderzeeër. Deze vuurde een torpedo af die de ferry aan de voorkant trof.

De ontploffing blies de hele voorsteven van de ‘Sussex’ weg. Meteen werden de reddingssloepen neergelaten. Toch bleef het schip drijven en wist het de haven van Boulogne te bereiken.

Van de 378 opvarenden zijn er minstens vijftig gedood. Een aantal mensen overleefden de ontploffing niet. Anderen kwamen om toen een paar reddingsboten kapseisden.

Onder de omgekomen passagiers bevindt zich de beroemde Spaanse componist en pianist Enrique Granados. Toen Granados zag dat zijn vrouw in de golven verdween, sprong hijzelf uit zijn reddingsboot en verdronk.

Verscheidene Amerikaanse passagiers zijn gewond, maar geen enkele gedood. Toch is in de Verenigde Staten woedend gereageerd over de zoveelste Duitse aanval tegen een ongewapend passagiersschip.

Passagiers op de Sussex wachten rustig tot ze in een reddingssloep kunnen stappen

Tsaar Nicolaas II heeft generaal Dmitri Savelitsj Sjoejajev benoemd tot nieuwe minister van Oorlog. Hij vervangt generaal Aleksej Andrejevitsj Polivanov, die negen maanden aan het bewind is geweest.

Generaal Polivanov was zelf de opvolger van de omstreden generaal Soechomlinov. Hij was erin geslaagd de uitrusting van het Russische leger te verbeteren.

Polivanov vond het een slechte zaak dat de tsaar in september vorig jaar zelf het opperbevel op zich had genomen. Daardoor lag hij uit te gratie van keizerin Alexandra. Men ziet dan ook haar hand in zijn ontslag.

Generaal Sjoejajev (61) is een specialist in logistiek. Van de nieuwe minister wordt dan ook verwacht dat hij de zware transportproblemen van het Russische leger oplost. De troepen zitten regelmatig met tekorten aan voedsel en munitie.

Links Polivanov, rechts zijn opvolger Sjoejajev

In de Ierse hoofdstad Dublin zijn politie en militairen binnengevallen in de kantoren en de drukkerij van de uitgeverij Gaelic Press. Die is bekend voor Ierse nationalistische publicaties.

Alle drukmachines werden ontmanteld en essentiële onderdelen ervan meegenomen.

De actie was gericht tegen de nationalistische krant ‘The Gael’. In de krantenwinkels van de stad werden exemplaren van het blad in beslag genomen.

De Britse regering had tot de actie besloten, maar de reden daartoe is niet duidelijk. Gaelic Press heeft al een twintigtal keer bezoek gekregen van de politie.

De eigenaar, Joseph Stanley, werd meermalen opgepakt. Steeds als een blad van hem door de Britse overheid wordt verboden, begint hij een nieuw.

Veel Iersgezinden slaan alarm. Het Irish Militant Army, een socialistische republikeinse militie, is gemobiliseerd om het vakbondsgebouw Liberty Hall en de krant ‘Workers’ Republic’ te beschermen.

De radicale Ieren vrezen voor een golf van repressie, zoals in september 1914. Toen vonden in Dublin anti-Britse en anti-oorlogsdemonstraties plaats, die zwaar werden onderdrukt. Voor Liberty Hall hing toen een spandoek met het opschrift “We dienen Koning noch Kaiser. Enkel Ierland”.

Liberty Hall, Dublin, september 1914

Voor het eerst sinds het begin van de oorlog worden in het gloednieuwe Deutsche Stadion in Berlijn sportwedstrijden gehouden.

Ze worden door het Pruisische ministerie van Oorlog georganiseerd. Duitse jongemannen vanaf 16 jaar kunnen daaraan deelnemen. Ze moeten wel bij een militaire sportvereniging aangesloten zijn.

Behalve klassieke atletiekwedstrijden kunnen ze ook deelnemen aan echt militaire disciplines: handgranaatwerpen en hindernislopen in militaire uitrusting.

Het stadion met 33.000 plaatsen was sinds het begin van de oorlog gesloten en werd een tijd als militair hospitaal gebruikt. Het was in 1913 voltooid, nog geen jaar nadat beslist werd dat Berlijn de Olympische Spelen van 1916 zou organiseren.

Links het hoogspringen, rechts het granaatwerpen

Met deze ‘Patriotische Kampfspiele’ willen de Duitsers blijkbaar een alternatief geven voor de Olympische Spelen van deze zomer.

De oude Grieken hielden op hun Olympische Spelen ook hardloopwedstrijden in volle wapenuitrusting, zo merken sommigen ironisch op.

Sinds 1914 is er discussie of de Olympische Spelen in Berlijn kunnen doorgaan. De Geallieerden vroegen om de spelen te verplaatsen naar een neutraal land – Zwitserland of de VS. Het Internationaal Olympisch Comité en ook Duitsland zelf wilden daar niet van weten.
 

Turners in het 'Deutsche Stadion" bij de opening in 1913

Duitsland zei altijd dat de oorlog tegen 1916 wel afgelopen zou zijn. En ook nu wil het niet van een annulering van de Spelen weten. Het IOC heeft daarover geen formele beslissing genomen, maar van enige voorbereiding is al lang geen sprake meer.

In februari had in Duitsland een “Olympische winterweek” moeten plaatsvinden, waarin voor het eerst wintersporten als deel van de Spelen zouden worden beoefend. Die zijn uiteraard niet doorgegaan.

De Franse voorzitter van het IOC en “uitvinder” van de moderne Olympische Spelen, baron de Coubertin, had er in 1912 zelf op aangedrongen de Spelen in Berlijn te laten plaatsvinden. Hij hoopte hiermee een dreigende oorlog te voorkomen. Maar het omgekeerde is waar : de oorlog belet de Spelen.

Beelden van de 'Grote Prijs Kroonprins Willem", een uithoudingsmars: de start, onderweg en de aankomst van de winnaar, de 17-jarige Born

Binnen de Sociaaldemocratische Partij van Duitsland (SPD) is het tot een splitsing gekomen tussen voor- en tegenstanders van de oorlog.

Op 24 maart stemden 18 sociaaldemocraten in de Rijksdag tegen een noodwet voor de oorlogsuitgaven. Onder hen partijvoorzitter Hugo Haase.

Haase hield voor de stemming een felle rede tegen de oorlog. Die veroorzaakte een voor het Duitse parlement ongeziene tumult. Verscheidene leden wilden Haase het woord ontnemen.

Meteen na de zitting werden de 18 “oorlogstegenstanders” uit de SPD-fractie gezet wegens schending van de partijdiscipline.De dag daarop trad Haase af als SPD-voorzitter. Covoorzitter Friedrich Ebert is nu de enige partijvoorzitter.

De “oorlogstegenstanders” hebben meteen een eigen organisatie opgericht, de Sozialdemokratische Arbeitsgemeinschaft, met Haase als voorzitter.De meeste sociaaldemocratische afgevaardigden blijven in de partij, maar veel SPD-afdelingen in Berlijn en het Rijnland lijken de dissidenten te steunen.

Karl Liebknecht, die twee maand eerder uit de SPD werd gezet, doet hier niet aan mee. Hij maakt deel uit van een groep die veel radicalere standpunten inneem, bekend als de ‘Spartakusgruppe’.

In Parijs is op 27 en 28 maart een conferentie van de Geallieerde Mogendheden gehouden.

Deelnemers zijn België, Frankrijk, Italië, Japan, Portugal, Rusland, Servië en het Verenigd Koninkrijk. België deed dus ditmaal helemaal mee, hoewel het formeel niet tot de Entente behoort.

Ons land was vertegenwoordigd door baron de Broqueville, kabinetsleider en minister van Oorlog, en generaal Wielemans, de chef van de generale staf.

Er zijn afspraken gemaakt over een betere militaire, politieke en economische samenwerking. Daarbij werd nog eens benadrukt dat de deelnemende landen geen afzonderlijke vrede zullen sluiten. 

Van links naar rechts: de Franse generaal de Castelnau, de Britse opperbevelhebber Douglas Haig, de Belgische generaal Wielemans, de Russische generaal Gilinsky, de Franse opperbevelhebber Joffre, de Italiaanse generaal Perro en de Servische kolonel Pechitch

Aan het front bij Sint-Elooi, ten zuiden van Ieper, hebben de Britten in de vroege ochtend van 27 maart zeven zware mijnen doen ontploffen. De explosies bliezen grote stukken landschap weg.

Meteen daarop zetten Britse infanteristen een aanval in. Ze wisten zonder veel moeite de positie van de opgeblazen Duitse loopgraven in te nemen.

Op die plaatsen waren er echter diepe kraters geslagen, die door het slechte weer snel tot modderpoelen werden herschapen.In het modder van de kraters vonden hevige lijf-aan-lijf-gevechten plaats.

De gevechten blijven voortduren, want de Duitsers hebben meteen versterkingen laten aanvoeren.Sint-Elooi vormt de meest vooruitgeschoven positie van de Duitse stellingen rond Ieper.

Sinds de Duitsers er een jaar geleden voor het eerst de Britse linies ondermijnden, woedt er een heuse mijnenoorlog.

De huidige reeks ontploffingen overtreft de vorige in kracht. Er wordt gezegd dat ze in Folkestone, aan de andere kant van Het Kanaal, gehoord werden.

Britse infanteristen trekken ten aanval na de explosies

In bezet België moeten voortaan alle bemanningsleden van schepen, ook vrouwen en kinderen, een anker, vastgemaakt aan de linker bovenmouw, dragen als kenteken. Het scheepsvaartverkeer is aaan strenge beperkingen onderworpen en zelfs grotendeels stilgevallen.