16 tot 22 maart 1916: burgemeester Mechelen afgezet en gedeporteerd
In Mechelen is burgemeester en drukker Dessain afgezet. Omdat hij zonder toelating de vastenbrief van kardinaal Mercier heeft gedrukt, heeft de Duitse overheid hem tot één jaar gevangenisstraf veroordeeld.
Charles Dessain zal naar Duitsland worden gedeporteerd.
Hij werd ervan beschuldigd dat hij in zijn drukkerij de recente vastenbrief van kardinaal Mercier, heeft laten drukken zonder die eerst aan de Duitse censuur voor te leggen. De Duitsers beschouwen dit document als opruiend.
Dessain zei dat zijn familie al heel lang drukwerken voor het aartsbisdom uitvoert. Omdat een bisdom nu eenmaal het recht heeft om zijn gelovigen toe te spreken (de brief werd op te kansels voorgelezen), stelde hij zich daar geen vragen bij. Hij zei de tekst niet eens gelezen te hebben.
De kardinaal heeft zelf de volledige verantwoordelijkheid voor de brief op zich genomen, maar hem durft de bezetter niet te treffen.
Bovendien hebben de Duitsers al lang een appeltje met Dessain te schillen. De burgemeester had hen meermalen tegengewerkt, onder meer in het conflict over de heropening van het Arsenaal in Mechelen.
Naast Dessain stonden ook negen werknemers van zijn drukkerij terecht. Ze zijn allen vrijgesproken. De krijgsraad zetelde – o ironie – in het Mechelse stadhuis.
Karikatuur van Charles Dessain op de voorpagina van Pourqoi Pas in 1928. Beginfoto: Charles Dessain in 1924 bij de plechtige inhuldiging van het oorlogsmonument in Mechelen ( Stadsarchief Mechelen)
Brussels Jezuïetencollege doorzocht
De Duitse militaire politie is het Brusselse Collège Saint-Michel binnengevallen. Dat jezuïetencollege is een van de grootste en meest befaamde scholen van het land.
Het hele gebouw werd van onder tot boven doorzocht. Niets werd met rust gelaten, zelfs niet de kleren van de leerlingen In de slaapzalen. In de kelders werden met houwelen gaten in de muren geslagen.
Er wordt gezegd dat men zocht naar de clandestiene drukkerij van de katholieke verzetskrant "La Libre Belgique".
Uiteindelijk werd in de lessenaar van een leraar een exemplaar van deze krant gevonden. Enkele Belgische vlaggen werden in beslag genomen.
Voorpagina van de clandestiene La Libre Belgique uit juni 1915. Gouverneur-generaal von Bissing is blijkbaar een grote fan van de verzetskrant, die in februari 1915 voor het eerst verscheen.
De Duitse soldaten deden zich te goed aan het voedsel dat in de keuken stond en zouden in de gangen hebben geürineerd.
Ook liepen ze al rokend door de reusachtige bibliotheek van de bollandisten, die in het jezuïetencollege gevestigd is.
Toen een pater hen vroeg niet te roken, zeiden ze dat ze zich wisten te gedragen in een bibliotheek. "Dat hebt u getoond met de bibliotheek van de universiteit van Leuven", merkte de pater ironisch op.
Behalve geld en sigaretten die ze in de zakken van de leerlingen vonden, namen ze ook 3.000 frank mee uit de brandkast van de school. Dat bedrag is een paar dagen later teruggegeven na protest van de Belgische overste van de jezuïeten.
De rector van het college is opgepakt, net als een aantal leerlingen.
Galliéni vervangen door Roques
In Frankrijk is generaal Joseph Galliéni opgestapt als minister van Oorlog.
De bijna 75-jarige Galliéni had een week eerder felle kritiek uitgeoefend op de tekortkomingen bij de verdediging van Verdun. Daarmee botste hij op opperbevelhebber Joffre, die niet geloofd had dat de Duitsers bij Verdun zouden aanvallen.
Toen bleek dat premier Briand niet aan zijn kant stond, diende Galliéni zijn ontslag in.
Joffre moet ongetwijfeld opgelucht zijn door zijn ontslag, maar de Franse pers reageert onthutst over het opstappen van de gerespecteerde generaal, door velen beschouwd als de echte overwinnaar van de slag aan de Marne in 1914.
Dat Joffre zo onaantastbaar is, komt omdat de regering het oneens is over wie hem zou opvolgen. Galliéni heeft zelf meermalen geweigerd om opperbevelhebber te worden, vanwege zijn leeftijd en slechte gezondheid.
Als minister wordt Galliéni vervangen door generaal Pierre-Auguste Roques. Deze genieofficier, “meer ingenieur dan militair”, is niet de man om Joffre stokken in de wielen te steken.
De nieuwe minister is vooral bekend als organisator van het militair vliegwezen. Hij heeft de eerste Franse luchtvloot opgericht. Generaal Roques had in 1911 de eerste wedstrijd voor militaire vliegtuigen georganiseerd.
Hij besliste ook om vliegtuigen te groeperen in eenheden die hij "escadrilles" noemde. Op zijn bevel werden de Franse vliegtuigen niet langer "aéroplane" genoemd, maar "avion".
Links Joseph Galliéni, rechts Pierre-Auguste Roques
Nieuwe veldslag voor niets aan de Isonzo
Een nieuw Italiaans offensief aan de Isonzo is na een week stopgezet.
Opnieuw vielen de Italianen de Oostenrijks-Hongaarse stellingen aan bij de flanken van de Karst. Doel was de stat Gorizia (Görz) te bereiken, maar dat is niet gelukt.
Aanvallen werd steeds moeilijker omdat het weer verschrikkelijk werd. Bovendien hebben de Oostenrijkers in Trentino een tegenoffensief in ingezet.
De verliezen waren ditmaal veel geringer als bij de vier vorige offensieven aan de Isonzo. Aan elke kant zijn er 2.000 minder doden, gewonden en vermisten.
De aanval was dan ook minder hevig en verliep vrij geïmproviseerd. De Italiaanse opperbevelhebber Cadorna sprak van een "demonstratie". Die moest een tegenwicht vormen voor de zware Duitse aanval bij Verdun.
De Geallieerden hebben op de conferentie van Chantilly eind vorig jaar afgesproken om elkaar op deze wijze bij te staan.
De Russen zijn van hun kant een offensief tegen de Duitsers begonnen aan het Narotsjmeer in Wit-Rusland. Italië zou vanzelfsprekend graag een Russische aanval tegen de Oostenrijkers willen, maar dat gebeurt vooralsnog niet.
Oostenrijkse militairen voor hun ondergrondse schuilplaats bij de Isonzo
Russen trekken Ispahan binnen
Russische troepen zijn de Perzische stad Ispahan binnengetrokken. Alle Duitse burgers en militairen hadden kort daarvoor de stad verlaten.
Perzië (Iran) is neutraal in de oorlog, maar is verdeeld in een Britse en Russische invloedsfeer. Dit vanwege de grote olievoorraden die het land telt.
De Russen, die het noorden controleren, zijn al geruime tijd in strijd met Turkse troepen, een strijd die aansluit bij het front in de Kaukasus.
Een aantal stammen en een deel van de Perzische gendarmerie hebben de kant van de Turken gekozen. Op de achtergrond wemelt het van Duitse geheime agenten, die tegen de Russen en de Britten ageren.
De zwakke regering van de Sjah in Teheran is eerder pro-Geallieerd.
Russische troepen in Ispahan
Duitse aftocht bij de Kilimanjaro
De Duitse troepen hebben zich uit het gebied rond de Kilimandjaro, aan de grens tussen Duits en Brits Oost-Afrika teruggetrokken.
Er is amper gevochten, maar de Duitsers moesten wijken voor de enorme overmacht aan Britse koloniale troepen.
De kleine, zij het goed georganiseerde Duitse strijdmacht van kolonel von Lettow-Vorbeck kan onmogelijk het 995.000 km² groot gebied houden.
Doordat de Portugezen nu ook in oorlog zijn, zijn de Duitsers langs het land ingesloten door Britse, Belgische en Portugese troepen, terwijl de Britten de zee controleren.
Zicht op de besneeuwde top van de Kilimanjaro en kaart van het grensgebied tussen Brits en Duits Oost-Afrika
Juan Sji-kai treedt af als keizer
In China heeft Juan Sji-kai na amper 83 dagen afstand gedaan van de keizerstroon.
De Chinese president was sinds 1 januari formeel keizer geworden. Hij hoopte met een herstel van de eeuwenoude Chinese monarchie de nationale eenheid te versterken, maar precies het omgekeerde is gebeurd.
In drie Chinese provincies hebben generaals de macht gegrepen en zich van het centrale gezag losgescheurd. Vanuit Tokio voerde de gevluchte revolutionaire leider Soen Jat-sen campagne tegen de nieuwe monarch. Een strafexpeditie naar de opstandige provincie Yunnan leidde tot een nederlaag van Juan Sji-kai’s troepen.
De verontwaardiging werd algemeen toen bekend werd dat de nieuwe keizer dure gewaden had laten maken, plus kostbare porseleinen vazen en een keizerlijk zegel in jade.
Zelfs enkele van zijn trouwe medewerkers namen afstand van hem. Intussen kibbelden zijn zonen over wie de troonopvolger zou worden.
Juan Sji-kai liet al eerder de voor 1 maart voorziene kroningsceremonieën annuleren. Nu geeft hij de titel van keizer op en wordt opnieuw president van de Republiek China.
De in 1912 afgezette keizer Pu-Yi leeft intussen nog altijd met een door de staat betaalde hofhouding in een paleis in Peking. Hij is amper 7 jaar oud.
Links Juan Sji-kai, rechts kind-keizer Pu-Yi
150 gram vlees per persoon per week
In Gent is het wekelijks rantsoen vlees vastgelegd op 150 gram per persoon. In andere steden is de situatie zeker niet beter.
Alleen wie behoorlijk wat middelen heeft en goede relaties met een boer of een slager, heeft kans om wat extra te kopen.
Wie gaat ten in een "collectief restaurant" moet daar zijn rantsoenbonnen afgeven; zo kan je dus geen extra-vlees bemachtigen.
(Collectie Zwarte Doos, Stadsarchief Gent)