9 tot 15 maart 1916: Mexicaanse rebellen vallen Amerika aan

Mexicaanse revolutionairen hebben op 9 maart een aanval uitgevoerd op de Amerikaanse grensstad Columbus. Zo’n 500 ruiters van de revolutionaire generaal Pancho Villa overschreden de grens en plunderden de stad.

De troepen van Pancho Villa maakten paarden en wapens buit in Colombus (New Mexico) en staken een hotel in brand.

Amerikaanse cavalerie-eenheden kwamen tussen. Villa’s troepen trokken zich terug nadat meer dan zeventig van hen waren gedood. Zelf doodden ze tien burgers en acht militairen.

De aanval was wellicht een wanhoopsdaad omdat de troepen van Villa meer en meer in het noorden van Mexico zijn teruggedrongen door het reguliere Mexicaanse leger.

Het is voor het eerst in 102 jaar dat buitenlandse troepen de Verenigde Staten zijn binnengevallen.

Nasmeulende verwoeste gebouwen in Columbus na de doortocht van de Mexicaanse rebellen

De Amerikaanse president Wilson heeft meteen gereageerd. Een troepenmacht onder bevel van generaal Joseph Pershing heeft de Mexicaanse grens overschreden voor een strafexpeditie. Bedoeling is om Pancho Villa gevangen te nemen.

In Europa vraagt men zich af of Duitsland iets met deze aanval te maken heeft. Als de Verenigde Staten moeilijkheden krijgen in Mexico, zullen ze zich minder hard kunnen opstellen tegenover Duitsland in verband met de duikbotenoorlog.

 

Op het hoofd van Pancho Villa is een beloning van 5000 $ gezet, rechts generaal Pershing

Voorpagina van de krant The Sun uit New York van 10 maart 1916. Naast de inval van Pancho Villa krijgen ook de ontwikkelingen bij Verdun veel aandacht (collectie Library of Congress)

Portugal nu ook in de oorlog

Duitsland heeft op 9 maart de oorlog aan Portugal verklaard. Zes dagen later heeft Oostenrijk-Hongarije hetzelfde gedaan.

Aanleiding is de inbeslagname van twee Duitse stoomschepen in de haven van Lissabon op 23 februari. Ook in de Portugese kolonie Mozambique werd enkele dagen later beslag gelegd op een Duits schip.

Officieel heet het dat Portugal de schepen nodig heeft voor zijn eigen handel, omdat het door de oorlog te weinig gebruik kan maken van de Britse scheepvaart. Vermoed wordt dat de Britten druk hebben uitgeoefend om aan de oorlog deel te nemen.

Portugese mariniers hijsen de Portugese vlag op een Duits schip op de Taag bij Lissabon

Portugal wordt al lang “de slaaf van Engeland” genoemd, met wie het een oud bondgenootschap heeft.

Zonder Britse steun zou het kleine land zijn groot koloniaal imperium niet hebben kunnen houden. Het was tot nu toe neutraal gebleven in de oorlog, maar van een deelname aan Geallieerde zijde was al lang sprake.

De Portugese deelname aan de oorlog lijkt niet meteen grote gevolgen te hebben. Portugal kent de ene politieke crisis na de andere en is er financieel belabberd aan toe. Het leger is helemaal niet klaar. Het land ligt ook nogal ver van de frontgebieden.

Alleen in Afrika kan een Portugees optreden iets betekenen. Mozambique grenst aan Duits Oost-Afrika, waar de strijd onlangs is opgevoerd. Portugal maakt trouwens aanspraak op stukken Duits gebied aldaar.

Er waren al schermutselingen met de Duitse troepen in Afrika toen die de grenzen van de Portugese kolonies overschreden.

Een enthousiaste menigte bij het stadhuis van Lissabon, toen het nieuws bekend raakte dat ook Portugal nu aan de oorlog gaat deelnemen

Kardinaal Mercier tart de Duitsers weer

Kardinaal Mercier heeft opnieuw de woede van de Duitse bezetter opgewekt met een herderlijk schrijven.

Op 12 maart werd in de kerken van het aartsbisdom Mechelen een vastenbrief van Mercier voorgelezen, waarin hij over zijn recente reis naar Rome spreekt. Hij zegt tijdens zijn reis, door Zwitserland en Italië, overal respect en bewondering voor de Belgen te hebben vernomen.

Mercier laat weten dat hij in Rome van paus Benedictus XV een portret kreeg met het opschrift: “Aan onze vereerde Broeder Kardinaal Mercier … met wie wij deelnemen in zijn smarten en zijn angsten, omdat zijn zaak ook onze zaak is.”

De kardinaal zegt de “natuurlijke en bovennatuurlijke” overtuiging te hebben van “onze eindoverwinning”. Hij herinnert eraan dat Frankrijk, Engeland en Rusland beloofd hebben België niet in de steek te laten.

Propagandapostkaart: " Kardinaal Mercier daagt de Duitse bezetter uit met zijn pen"

Van de vastenbrief ‘A retour de Rome’ zijn meteen gedrukte exemplaren verspreid. De Duitse overheid heeft alle exemplaren van het document in beslag laten nemen.

Drukker Charles Dessain, tevens burgemeester van Mechelen, is met enkele van zijn medewerkers gearresteerd, omdat hij de vastenbrief liet drukken zonder toestemming van de Duitse censuur.

Gouverneur-generaal von Bissing waarschuwt Mercier dat hij niet meer zal dulden dat “Zijne Eminentie politieke propaganda voert met de bedoeling de bevolking op te ruien”.

Intussen worden in Nederland 50.000 exemplaren van de vastenbrief gedrukt, met de bedoeling ze in alle landen te verspreiden.

Geen verkiezingen in België

Het Duitse militaire bestuur heeft laten weten dat er tot nader order geen gemeenteraadsverkiezingen worden gehouden.

Schepenen en gemeenteraadslieden moeten in dienst blijven.

Verschrikkelijke gevechten bij Verdun

De strijd rond Verdun kent een ongekende hevigheid.

Op 9 en 14 maart bestormden de Duitsers de Mort-Homme, de nu al beruchte heuvel op de linkeroever van de Maas. Beide keren werd de aanval teruggeslagen, ten koste van verschrikkelijke verliezen.

Niets of niemand wordt gespaard. Er zijn gevallen van hele bataljons die in enkele dagen buiten gevecht worden gesteld.

In de drie weken dat de slag om Verdun duurt, tellen de Fransen zowat 90.000 doden, gewonden en vermisten, of meer dan 4.000 per dag. De Duitsers hebben meer dan 82.000 man verloren.

Duitse kaart van het slagveld op de linkeroever van de Maas bij Verdun. In het midden boven de Mort Homme of Toter Mann ( collectie Erwin Mahieu)

Voor het eerst gaat een veldslag gepaard met een strijd in de lucht. De Duitsers melden dat sinds het begin van het offensief 102 luchtgevechten zijn gevoerd. Daarbij zouden 13 Franse vliegtuigen zijn neergeschoten, terwijl zes Duitse toestellen werden uitgeschakeld.

Het Duitse leger heeft liefst 280 gevechtsvliegtuigen bij Verdun ingezet, terwijl de Fransen er maar zeventig hebben. Ze vallen niet alleen vliegtuigen en waarnemingsballons aan, maar beschieten en bombarderen ook de Franse vliegvelden.

Door deze luchtaanvallen is de Franse artillerie op sommige momenten “blind” geworden. De langeafstandskanonnen hebben immers gegevens van luchtverkenningen nodig om gericht te worden.

Duitse piloten en onderhoudstechnici op het vliegveld van Sivry bij Verdun in maart 1916

Grootadmiraal Von Tirpitz neemt ontslag

In Duitsland heeft grootadmiraal Alfred Von Tirpitz ontslag genomen als staatssecretaris voor Marine.

Tirpitz heeft die functie 19 jaar lang bekleed. In die tijd bouwde hij - met de enthousiaste steun van keizer Willem II - de Duitse oorlogsvloot uit tot de op een na grootste ter wereld.

Dat leidde tot een peperdure “vlootwedloop” met de Britten. Die Brits-Duitse rivaliteit vormde een van de oorzaken van deze oorlog.

Aanleiding tot Tirpitz’ ontslag is zijn aandringen op een onbeperkte duikbotenoorlog. Hij denkt dat Groot-Brittannië op vrij korte termijn op de knieën kan worden gedwongen als de U-boten zonder beperking alle schepen van en naar Britse havens kunnen kelderen.

Maar de Duitse rijkskanselier vreest dat het dan tot oorlog met de Verenigde Staten komt.

Admiraal Von Tirpitz is een van de hoofdfiguren in deze Britse spotprent uit 1916, naast de keizer en zijn zoon en graaf Von Zeppelin

De grootadmiraal wilde ook dat “zijn” Hochseeflotte een meer actieve rol gaat spelen. Terwijl overal de oorlog woedt, ligt de trots van de vloot, de meeste Duitse slagschepen en slagkruisers, nu al anderhalf jaar werkloos in de havens.

Tirpitz is voorstander van een grote vlootaanval tegen de Britten, maar als staatssecretaris had hij weinig te zeggen in de oorlogsvoering, ook al draagt hij de speciaal voor hem gecreëerde hoogste rang van grootadmiraal.

De admiraal met zijn opvallende lange dubbele puntbaard werd wel eens de “eeuwige” genoemd omdat hij zolang aan de macht kon blijven.

Nu hij zijn zin niet kreeg, bood hij de keizer zijn ontslag aan, in de hoop dat het zou worden geweigerd. Dat bleek echter niet het geval.

De grootadmiraal wenst de keizer een gelukkige verjaardag (Library of Congress, Georges Bain collectie)

Stem uit het verleden: hier vindt u de geluidsopname van 2 toespraken van Tirpiz uit 1915

Minister Davignon overleden

De Belgische minister zonder portefeuille Julien Davignon is op 12 maart overleden.

Davignon is van 1907 tot begin dit jaar onafgebroken minister van Buitenlandse Zaken geweest, althans op papier. Hij was het die op 2 augustus 1914 het Duits ultimatum in ontvangst moest nemen, die de Duitse inval in België aankondigde.

Hij was het met koning Albert meestal eens over de buitenlandse politiek, maar nadat hij in september 1914 door een lichte beroerte werd getroffen, speelde hij geen grote rol meer.

Midden 1915 werd de beroepsdiplomaat Beyens aan hem toegevoegd, die hem twee maanden geleden ook officieel als minister van Buitenlandse Zaken opvolgde.

Davignon bleef formeel lid van de ministerraad zonder bevoegdheden, maar vanwege zijn ziekte verbleef hij in Nice, waar hij ook overleden is.

Julien Davignon stamde uit een familie van industriëlen uit Verviers. Zijn grootvader had nog aan de Belgische Revolutie deelgenomen.De koning heeft hem een dag voor zijn overlijden in de adelstand verheven. Hij en zijn nakomelingen mogen zich burggraaf noemen.

PS: hij was de grootvader van de bekende diplomaat en zakenman-burggraaf Etienne Davignon.

Meest gelezen