27 januari tot 2 februari 1916: Zeppelins bombarderen Parijs en Engeland
Zowel Parijs als het midden van Engeland zijn deze week gebombardeerd door Duitse zeppelins. Er vielen samen bijna 100 doden. Na de aanval op Engeland is een zeppelin neergestort in de Noordzee.
Het midden van Engeland werd getroffen in de nacht van 31 januari op 1 februari. Negen zeppelins van de Duitse Keizerlijke Marine, van een nieuw type, vielen aan. Ze vliegen sneller, kunnen veel verder vliegen en hebben een veel grotere bommenlading dan eerdere modellen.
Ze probeerden vanuit de Noordzee Engeland over te vliegen, om de grote havenstad Liverpool aan de westkust te bereiken. Door de duisternis en het slechte weer raakten de zeppelins echter uit elkaar.
Ze lieten hun bommen op verscheidene plaatsen vallen. Daarbij vielen minstens zestig doden en een honderdtal gewonden, maar geen enkel belangrijk doelwit werd getroffen. Liverpool werd bij lange niet bereikt.
Enkele zeppelins hadden bij de terugkeer problemen met hun motoren en navigatie. Eén ervan, de L 19, raakte met motorpech boven het Nederlandse eiland Ameland en werd vandaar beschoten. Daarop dreef hij terug zeewaarts en zakte de nacht daarop in zee.
Duitse propagandakaart die de weigering van het Britse vissersschip om te helpen hekelt
Het Britse visserschip “King Stephen” was vlakbij, maar weigerde de bemanning van de zinkende L 19 ter hulp te schieten, ondanks uitdrukkelijke oproepen. De 16 inzittenden van het luchtschip werden aan hun droevig lot overgelaten.
De kapitein van de “King Stephen” zei achteraf dat hij vreesde dat de Duitsers, als hij hen redde, zich van zijn schip meester zouden maken.
De houding van de “King Stephen” wordt zwaar aangevallen in de Duitse pers, die van een misdaad spreekt. Geallieerde kranten hebben het dan weer van een gerechtvaardigde straf voor de “piraten” die onschuldige burgers bombarderen.
Verwoeste huizen in Parijs
Parijs werd getroffen in de nacht van zaterdag 29 op zondag 30 januari. Ook hier werd geen enkel militair doelwit getroffen. Er vielen wel 29 doden en een 30-tal gewonden, allen burgers.
Een bom doorboorde de grond en kwam terecht in een tunnel van de Parijse metro. Naar verluidt was daar pas een metrostel langsgekomen.
Geheimzinnige dood van de Turkse troonopvolger
De Turkse prins Joesoef Izzeddin Effendi is overleden. Hij was 58.
Joesoef Izzeddin was een zoon van de vroegere Ottomaanse sultan Abdulaziz en een neef van de huidige sultan Mehmed V. Hij was de eerste in de lijn van de troonopvolging.
De prins werd dood aangetroffen in zijn kamer. Zijn polsen waren doorgesneden. Officieel is gemeld dat hij zelfmoord heeft gepleegd.
Links sultan Mehmed V, in het midden de omgekomen prins Joesoef Izzeddin, rechts de nieuwe troonopvolger, prins Mehmed Vahideddin
Er circuleren geruchten dat de troonopvolger vermoord zou zijn. Joesoef Izzeddin gold als een tegenstander van het bondgenootschap met Duitsland en was tegen de Turkse deelname aan de oorlog.
Sommigen verdenken de pro-Duitse minister van Oorlog Enver Pasja ervan achter de moord te zitten.
De nieuwe troonopvolger wordt de 54-jarige prins Mehmed Vahideddin, een halfbroer van de sultan. In het Ottomaanse Rijk gaat de troon niet van vader op zoon, maar naar de oudste nog levende man binnen de dynastie.
Enver Pasja tijdens een bezoek aan Jeruzalem in 1916
Nieuwe premier in Rusland
De Russische tsaar heeft Boris Stürmer benoemd tot nieuwe minister-president. Hij volgt Ivan Goremykin op.
De 76-jarige Gomerykin was premier sinds februari 1914 en dankte zijn job vooral aan het feit dat hij in de gunst stond van keizerin Alexandra. Hij gold als zeer conservatief. De kritiek op hem was groot. De laatste tijd vond zowat iedereen, ook hijzelf, dat hij niet geschikt was voor de functie.
Stürmer (67) is een echte Russische bureaucraat, die zijn carrière aan het hof te danken heeft. Eveneens een conservatief, maar met meer moderne opvattingen dan zijn voorganger.
Hij is van plan de Staatsdoema bijeen te roepen. Dat parlement heeft sinds het begin van de oorlog niet meer vergaderd.
De nieuwe premier heeft het probleem een Duitse familienaam te hebben. Stürmer had al eerder aan de tsaar gevraagd van naam te mogen veranderen.
Belgische bisschoppen doen beroep op Duitse collega's
Enkele bisschoppen in ons land, waaronder kardinaal Mercier, hebben een brief geschreven naar de Duitse katholieke bisschoppen. Daarin beklagen ze zich over de Duitse wreedheden bij de inval in België in 1914 en over de voortdurende schending van het oorlogsrecht door de bezetter.
Ze merkten op dat er bij de Duitse inval duizenden gelovigen en een vijftigtal priesters zijn omgekomen.
De Belgische bisschoppen vragen de medewerking van hun Duitse collega’s voor de oprichting van een onafhankelijk tribunaal, dat een onderzoek naar die misdaden zou instellen.
De brief dateert van november vorig jaar, maar is nu pas bekend geraakt. De tekst circuleert clandestien onder de Belgische bevolking.
Kardinaal Mercier en de bisschop van Namen, monseigneur Heylen zijn net op dit ogenblik in Rome. Ze proberen het Vaticaan te overtuigen om Duitsland te veroordelen voor het optreden in België. Maar de kans dat dat gebeurt, is zeer klein: de paus ziet zichzelf als een vredesapostel en wil Duitsland te vriend houden.
De Duitse autoriteiten zijn bijzonder gepikeerd en proberen de verspreiding van de tekst te verhinderen. Wie ermee betrapt wordt, riskeert zware straffen.
Gouverneur-generaal von Bissing heeft boos gereageerd op de uitgelekte brief, waarin hij de hand van Mercier ziet.
Hij heeft de bisschoppen laten weten dat hij het woord van zijn generaals heeft: “Tussen het woord van een Duits generaal en de eed van een Belgische bisschop kan er niet getwijfeld worden.”
Met deze uitspraak zijn veel Belgen het eens. Maar niet op dezelfde wijze als Von Bissing…
Gouverneur-generaal von Bissing heeft op 27 januari, naar aanleiding van de verjaardag van keizer Willem II, een delegatie ontvangen van oud-strijders van de Pruisisch-Franse oorlog van 1870-1871
Westende zwaar beschoten
De laatste weken voeren Britse monitors (relatief kleine schepen met zware kanonnen) bombardementen uit op Westende.
De badplaats, die halverwege het IJzerfront en de zwaar versterkte haven van Oostende ligt, heeft zwaar te lijden. Van de vele villa’s uit de belle époque blijft nog maar weinig over.
Een gedeelde ervaring in bezet Oost- en West-Europa
In een groot deel van Europa leeft de bevolking nu onder Duitse bezetting, in België en Noord-Frankrijk en in een groot deel van Rusland. En dat betekent alvast dat iedereen daar zich moet laten fotograferen.
Overal heeft de Duitse bezettingsoverheid het bezit van identiteitskaarten verplicht gemaakt, in bezet België is men al aan het tweede model toe. En voor identiteitskaarten zijn pasfoto's nodig.
Foto's zijn voor een groot deel van de bevolking nog erg duur, de (zeldzame) foto hierboven maakt duidelijk hoe men te werk gaat om het betaalbaar te maken.
In een dorp in Noord-Frankrijk zijn twee Duitse militaire fotografen aan het werk. Ze maken foto's van groepen mensen die nadien verknipt worden. Om te veel zoekwerk te vermijden krijgt iedereen een nummer.
De foto hierboven is een voorbeeld van een collectieve pasfoto, gemaakt in een Joods dorp ergens in Oost-Europa, waarschijnlijk in Oekraïne.
En de foto hierboven is die van een groep vrouwen in Lokeren. In de industriestad is het de notaris en amateurfotograaf Jozef Van Winckel die zorgt voor de collectieve pasfoto's. En dat levert soms zeer merkwaardige beelden op ( Collectie Stadsarchief Lokeren )