30-09 tot 6-10-1915: ruim anderhalf miljoen werklozen in België

In bezet België krijgen nu al 1,6 miljoen werklozen een uitkering via het Nationaal Hulp- en Voedingscomité.

Het Nationaal Hulp- en Voedingscomité heeft daarom de Duitse bezetter een voorstel gedaan om de werkloosheid terug te dringen en de fabrieken in België weer te laten draaien.

Net zoals voor de voeding van het land zou onder controle van neutrale landen, via de Commission for Relief for Belgium, grondstoffen worden ingevoerd, om in de Belgische fabrieken te laten verwerken, en afgewerkte producten worden uitgevoerd.

"Arm België, helemaal onder een Duitse stolp". Tekening van Albert Hahn in Hollandsche Revue, 23-01-1915. Beginfoto: bedeing van soep aan behoeftige kinderen in Lokeren (Stadsarchief Lokeren).

Over het voorstel wordt al enkele maanden onderhandeld. De Britten hebben geen bezwaar. Maar de Duitse gouverneur-generaal van België, von Bissing, wil niet de garantie geven dat de Duitsers de ingevoerde grondstoffen niet zelf zullen gebruiken. Zo heeft het plan geen enkele kans op slagen.

Oproep van het gemeentebestuur van Gentbrugge eind maart 1915 aan alle werklozen om zich te registreren (Stadsarchief Gent).

De Duitsers hebben her en der in bezet België al fabrieken ontmanteld en het materiaal afgevoerd naar Duitsland. Het gaat vooral om fabrieken die eigendom waren van Fransen.

Vrouwelijke arbeidsters in een Belgische steenkoolmijn. De koolmijnen zijn een van de weinige sectoren die tijdens de hele oorlog zijn blijven draaien. De steenkool werd vooral naar Duitsland afgevoerd, in België zelf was er vaak een tekort (Library of Congress).

Geallieerde landing in Saloniki

Franse en Britse troepen zijn begonnen met een grote ontscheping in de Noord-Griekse stad Saloniki (of Thessaloniki).

De Geallieerden zeggen dat ze met die landing de spoorweg willen beschermen die vanuit Saloniki naar Belgrado loopt, door het Griekse en Servische deel van Macedonië.

Die spoorweg, die Servië met de zee verbindt, loopt langs de grens met Bulgarije en wordt bedreigd nu het duidelijk is dat Bulgarije de kant van de Centrale Mogendheden kiest.

Links, de aankomst van de Franse generaal Sarrail, bevelhebber van de Geallieerde strijdkrachten, in Saloniki. Rechts, Franse troepen klaar om aan land te gaan.

De landing leidt in het neutrale Griekenland tot een politieke crisis.

Koning Constantijn heeft premier Venizelos ontslagen omdat deze toestemming had gegeven voor de landing en hem vervangen door de oude staatsman Alexandros Zaimis. Venizelos had nochtans de dag daarvoor na een woelig debat het vertrouwen van het parlement gekregen.

Griekenland protesteert nu tegen een schendig van zijn neutraliteit, maar daar blijft het bij. De koning laat de Geallieerden weten dat Griekenland zich niet tegen de landing zal verzetten.

Van links naar rechts: Venizelos, koningin Sofie, zuster van de Duitse keizer, en koning Constantijn
In de straten van Saloniki kijkt een schoenpoetser naar de aankomende Britse troepen.

Duits-Oostenrijkse aanval op Servië

Oostenrijks-Hongaarse en Duitse kanonnen hebben vuur geopend op de Servische vestingen aan de overkant van de Sava en de Donau.

Het was maandenlang kalm aan het Servische front, nadat Oostenrijk-Hongarije twee keer een mislukte aanval op het kleine buurland had uitgevoerd.

Het ziet er echter naar uit dat de Centrale Mogendheden met Servië willen afrekenen. Turkije en Bulgarije hebben de kanten van Duitsland en Oostenrijk-Hongarije gekozen. Als Servië veroverd wordt, zullen de vier bondgenoten over land met elkaar verbonden zijn.

Oostenrijks-Hongaarse troepen steken de Sava over via een pontonbrug (Grosser Bilderatlas des Weltkrieges, dl 2).

Daarom is een compleet Duits leger van het Oostfront overgeplaatst naar de noordelijke grens van Servië.

Het staat onder bevel van veldmaarschalk August von Mackensen, die zijn sporen verdiende tijdens de voorbije campagne in Polen. Tegelijk concentreert het Bulgaarse leger zich langs de oostelijk grens.

Links, koning Ferdinand van Bulgarije. Rechts, generaal von Mackensen neemt koning Peter van Servië in een houdgreep (Kladderadatsch, 10 en 24-10-1915).

Duitsers krijgen overwicht in de lucht

De laatste dagen krijgen Geallieerde verkenningsvliegtuigen steeds meer last van aanvallen van Duitse vliegtuigen.

Het gaat om toestellen van het type Fokker Eindecker. Ze worden gebouwd door het bedrijf van de in Duitsland werkende Nederlander Antony Fokker.

Schets van de Fokker Eindecker in The London Illustrated News, 29 januari 1915.

De Fokker Eindecker is uitgerust met een mitrailleur die vooraan door de propeller schiet. Een aantal Franse en Britse vliegtuigen beschikken ook over een dergelijke mitrailleur, maar die kan alleen werken omdat de propeller is voorzien van metalen platen die kogels afketsen die de schroef raken. Dit werd voor het eerst gedemonstreerd door de Fransman Roland Garros.

De Duitse piloten Immelmann ( in een Eindecker) en Boelcke, de schrik van de Franse piloten; Lustige Blätter, 1916

In het toestel van Fokker schiet de mitrailleur op een gesynchroniseerde wijze, zodat hij de propeller niet kan raken.

De eerste Fokker-eendekkers verschenen in juni in de lucht. Tijdens de huidige offensieven in Artesië en Champagne opereren ze in steeds grotere mate en bemoeilijken aanzienlijk de taak van de vijandelijke verkenningsvliegtuigen.

Antony Fokker in het midden met rechts van hem Herman Goehring, Duits piloot tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Jonge tsaar aan het front

Sinds hij goed een maand geleden opperbevelhebber is geworden van het Russisch leger, neemt tsaar Nicolaas voortdurend zijn zoon en troonopvolger, Aleksej, mee naar het front. Hier wonen ze samen een eredienst in openlucht bij en schouwen de kozakken van de Keizerlijke Garde.

Tsarin Alexandra Fjodorovna heeft zich hier tegen gekant, want haar zoon is erg fragiel en lijdt aan hemofilie, een erfelijke bloedziekte.(Tegen eind 1915 moest de jonge tsaar wel terugkeren naar het hof in Sint-Petersburg, door zijn ziekte had hij weer last gekregen van bloedingen die maar moeilijk te stelpen waren.)

Meest gelezen