16 tot 22 september 1915: Duitsers rukken verder op naar het Oosten

Aan het Oostfront heeft het Duitse leger de versterkte stad Wilna ingenomen, kort nadat de Russen zich ook hadden moeten terugtrekken van de rivier de Njemen.

Opnieuw verspreidt de Duitse pers zegebulletins. Wilna (Vilnius) is de hoofdstad van het vroegere grootvorstendom Litouwen en een van de belangrijkste steden in het westen van Rusland.

De meeste inwoners zien de Duitse intocht hoopvol tegemoet. Onder Russisch bewind was zowel het Pools als het Litouws in Wilna verboden. De stad kent ook veel joodse inwoners, die door de Russen zwaar gediscrimineerd werden.

De val van Wilna is de zoveelste episode in wat men de “grote terugtrekking” is gaan noemen. De Russen hebben zich op sommige punten al 400 km naar het oosten teruggetrokken en daarbij Polen en Litouwen vrijwel ontruimd.

De vergelijking met 1812 roept zich op. Toen rukte Napoleon ook via de Njemen en Wilna Rusland binnen. Voor de Russen een teken dat ze nog lang niet verslagen zijn en dat de strijd om de verdediging van de “Russische aarde” pas goed begonnen is.

De Russisch-Orthodoxe Kerk hield onlangs een driedaagse periode van boeten en vasten.

Bulgarije heeft op 22 september de algemene mobilisatie van zijn leger aangekondigd. Drie dagen eerder was al een deel van de strijdkrachten gemobiliseerd.

De mobilisatie is slecht nieuws voor de Geallieerden. Ze moet immers gericht zijn tegen Servië, dat nu langs twee kanten kan worden aangevallen. Het was geen geheim dat beide kampen in de oorlog de voorbije maanden het Balkanland voorstellen hebben gedaan om kun kant te kiezen.

Bulgarije heeft met al zijn buurlanden een appeltje te schillen. In de laatste Balkanoorlog (1913) heeft het gebieden verloren aan Griekenland, Roemenië, Servië en Turkije.

De Bulgaarse regering en koning Ferdinand gedroegen zich onvoorspelbaar bij besprekingen over een bondgenootschap.

In mei lekte uit dat de Geallieerden zowel aan Servië als aan Griekenland vroegen om delen grondgebied aan Bulgarije af te staan (vooral in Macedonië), in ruil voor compensaties elders. Dat heeft in beide landen tot zware protesten geleid.

Intussen lijken de Centrale Mogendheden het pleit te hebben gewonnen in Sofia. Precies nu heeft Bulgarije een grensovereenkomst kunnen sluiten met Turkije, waarbij het een stuk grondgebied terugkrijgt.

En de recente nederlagen van Rusland overtuigen de Bulgaarse regering er steeds meer van om de kant van Duitsland te kiezen.

In Brugge zijn zes mensen door een Duits vuurpeloton doodgeschoten. Ze waren allen ter dood veroordeeld wegens spionage.

Het gaat om een zeekapitein uit Gent, twee handelaars uit Sint-Andries, een landbouwer uit Aalter, een metser uit Brugge en een handelaar uit Deinze.

De gefusilleerden maakten deel uit van een netwerk dat onder leiding van de zeekapitein Albert Achergael werkte voor de Britse inlichtingendienst. Ze observeerden de verplaatsingen van de Duitse treinen. Die informatie werd dan naar Engeland gesmokkeld.

De executies vonden plaats in het Hof van Aurora, een open plaats naast een kazerne. Twee Brugse schepenen moesten aanwezig zijn als getuige.

Volgens sommige persberichten weigerden de veroordeelden zich te laten blinddoeken. Ze zouden bijstand hebben gevraagd van een Belgische priester, maar kregen in plaats daarvan een Duitse legeraalmoezenier, waarop een van hen bijstand weigerde.

De oudste van de zes, de 64-jarige Aalterse boer Emiel Van Veirdeghem, bleef de hele tijd door, van de cel tot aan de executiepaal de Brabançonne en de Vlaamse Leeuw zingen. Toen het bevel tot schieten gegeven werd, riep hij: “Salut, zulle!”.

Het Londense tijdschrift Illustrated War News meldt dat de grens tussen België en Nederland nu volledig is afgesloten met een draadversperring. Het Duitse leger was voor de zomer begonnen met de bouw van de versperring.

De hindernis moet het wegvluchten uit bezet België tegengaan, en smokkel en spionage bemoeilijken.

De "dodendraad" staat nu ook volledig onder een elektrische spanning van 2.000 watt. Dat heeft al meerdere mensen, die niet vertrouwd zijn met de gevaren van elektriciteit, de voorbije weken het leven gekost.