6 tot 12 mei 1915: 1.100 doden bij scheepsramp Lusitania

Het trieste hoogtepunt van de eerste week van mei 1915 was de ondergang van de Lusitania, een van de grootste passagiersschepen ter wereld, door een Duitse torpedo.

De Britse oceaanstomer Lusitania, een van de grootste en snelste passagiersschepen ter wereld, is nabij de Ierse kust door een Duitse onderzeeër aangevallen. Het schip kreeg een torpedo in de boeg en zonk in amper 18 minuten. Van de bijna 2000 opvarenden zijn er bijna 1200 omgekomen.

Rechts , tekeningen van de impact van de torpedo en het zinken van de Lusitania (L'Illustration, 21-5-1915). Links, Le Miroir vergelijkt de Lusitania met de duikboot en de fatale torpedo die die afschoot (23-5-1915).

In de geallieerde landen is met woede en ontzetting gereageerd. Omdat er onder de doden 128 Amerikanen te betreuren zijn, hebben de Verenigde Staten een protest ingediend bij de Duitse regering.

De tekenaar van The New York Tribune verwijst naar de ondergang van de Titanic: "Een andere ijsberg, verantwoordelijk voor een koelbloedige moord" (10 mei 1915).

Duitsland merkt op dat de Lusitania officieel als hulpkruiser van de Britse marine was geregistreerd en dat het bovendien wapens en munitie vervoerde, bestemd voor de slagvelden in Europa. Bovendien waren de passagiers in de Verenigde Staten door de Duitse ambassade gewaarschuwd dat het schip in een oorlogszone zou varen en dat het daar kon worden vernietigd.

Het Duitse satirische tijdschrift Lustige Blätter doopt de Lusitania om tot "Explositania, een kist vol poederkruid" (mei, 1915)
Links, België troost de Verenigde Staten: " Op zijn minst verdrinken ze jullie vrouwen alleen maar". Rechts, de ingehouden, wijfelende houding van president Wilson wordt gecontrasteerd met die van de Belgische koning Albert, "de man die niet te trots was om te vechten" (New York Tribune, 9 en 12 mei 1915).
Uit Wereldkroniek, mei 1915.

Geallieerd offensief in Artesië

Sinds 9 mei voeren de Geallieerden aanvallen uit op Duitse stellingen in Artesië, ten zuiden van het front in Vlaanderen.

Het offensief begon toen Franse troepen de heuvelruggen van Notre-Dame-de-Lorette en Vimy, tussen Arras en Lens, veroverden. Het dorpje Carency, dat een klein Duits saillant in westelijke posities vormde, werd van daaruit aangevallen en veroverd.

Ten noorden daarvan, in het gebied langs de Leie tussen Béthune en Rijsel, hebben de Britten een aanval ingezet naar de heuvelrug van het dorp Aubers.

Franse militairen bestormen de heuvel van Notre-Dame-de-Lorette. Tekening uit Le Monde Illustré, juli 1915.

Blijkbaar wil de Franse opperbevelhebber Joffre profiteren van het Duitse offensief bij Ieper om de ver opgeschoven Duitse posities in Artesië terug te dringen. Sinds het front vorig jaar vastliep, hebben de Duitsers Arras langs drie kanten onder vuur en snijden ze enkele belangrijke verbindingswegen in Noord-Frankrijk af.

Intussen hebben de Britten rond Ieper zich op verscheidene plaatsen teruggetrokken. De Duitse artillerie voert bijzonder zware bombardementen uit op Frezenberg, een gehucht tussen Ieper en Zonnebeke.

Zicht op de heuvelrug van Notre-Dame-de-Lorette, waar nu de grootste militaire begraafplaats van Frankrijk ligt. In de voorgrond de kerk van Ablain Saint-Nazaire, die nu nog altijd een ruine is (Le Monde Illustré, 17 juli 1915).
Na de strijd begraven de Fransen hun doden, maar betuigen hen wel eerst de laatste eer (Le Monde Illustré, 19 juni 1915).

Harde maatregelen tegen duiven wat verzacht

Op 3 mei 1915 vertrok vanuit het Duitse militaire hoofdkwartier in Tielt het bevel om in bijna heel Oost- en West-Vlaanderen alle duiven te doden voor 6 mei 's avonds. Het bevel kwam er nadat op 1 mei bij Middelkerke een duif was neergeschoten, die geheime informatie, bestemd voor de vijand, bij zich droeg. De duif was vanuit Oostende op weg naar Nieuwpoort.

Meteen is begonnen met de uitvoering van de maatregelen. In sommige gemeenten hebben duivenmelkers al hun dieren zien afslachten, maar in de dagen nadien heeft de Duitse bezetter wat ingebonden.

Het bevel van 3 mei om alle duiven te doden (collectie KOK Land van Waas).

Blijkbaar hebben de vele Vlaamse duivenliefhebbers kunnen uitleggen dat sommige van hun beestjes een bijzonder kostbaar bezit zijn. De waardevolle duiven moeten volgens de gewijzigde voorschriften niet gedood worden.

Enkel de vlerken moeten afgesneden worden, zodat de vogels niet meer kunnen vliegen. De duiven moeten gedurende vier maanden onder militaire bewaking in speciale hokken opgesloten worden. In verschillende gemeenten worden de speciale hokken ingericht. De duivenliefhebbers moeten er zelf voor zorgen dat er voldoende voer is.

Tekstaffiche van de Duitse kommandatuur van Sint-Niklaas van 7 mei 1915. In Sint-Niklaas en Temse komen er opslagplaatsen voor waardevolle duiven (collectie KOK Land van Waas).

Van bij het begin van de bezetting nam de Duitse militaire overheid regelmatig maatregelen om controle te krijgen op de duiven en hun bezitters. Dit is een van de paleizen in het Brusselse Jubelpark vol gekorfde duiven in oktober 1914. Toen moesten ook alle duiven een tijdlang ingeleverd worden.

Oorlog tegen vreemde woorden

In Berlijn is een groot congres gehouden tegen het gebruik van vreemde woorden in het Duitse openbare leven. De organiserende Allgemeine Deutsche Sprachverein ijvert al lang voor het zuiveren van de Duitse taal van onder meer Engelse en Franse woorden.

Links, uitnodiging voor een voordracht in Bonn op 20 april 1915 over de "fremdwörterkrieg". Rechts, postkaart van de Allgemeine Deutsche Sprachverein: "Hou de mooie tuin van onze Duitse taal onkruidvrij".

Het patriottisme van de oorlog is een gelegenheid om nu ook een oorlog tegen het "Fremdwortunwesen" te beginnen en zo de superioriteit en de zuiverheid van het Duits te vrijwaren. Er zullen “verduitsingsblaadjes” worden uitgegeven met zuivere Duitse woorden.

Een taalgeleerde merkt in alle ernst op dat er nog genoeg begrippen overblijven waarvoor geen goed Duits woord bestaat: “Perfide, franc-tireur en spion mogen gerust Frans blijven”.

In 1915 gaf de Allgemeine Deutsche Sprachverein ook een "Verduitsingwoordenboek" uit.

Meest gelezen