U-Boote: de wurggreep onder zee

Economische blokkade maakt sinds jaar en dag deel uit van oorlogvoering. Het uithongeren van belegerde vestigingen en steden was daarvan een voorbeeld. Tijdens de oorlogen tegen Napoleon blokkeerde de oppermachtige Royal Navy de Europese kusten en omgekeerd wou Frankrijk een "Continentaal Stelsel" opleggen aan de andere Europese landen op het vasteland om de Britten te treffen.

Bij het begin van de Eerste Wereldoorlog steunde Groot-Brittannië op het overwicht van zijn marine - de grootste ter wereld - om het scheepvaartverkeer naar de Duitse havens onmogelijk te maken. Aan beide kanten werden in het Kanaal en de Noordzee bij de toegang tot de havens van de vijand mijnen gelegd. 

Het grootste probleem voor de Britten waren echter de neutrale landen Denemarken en Nederland. Zo kon Duitsland nog altijd goederen in- en uitvoeren via de haven van Rotterdam. In de praktijk eigende de Royal Navy zich het recht toe alle schepen op weg naar Deense en Nederlandse havens te controleren, wat niet enkel tot spanningen leidde met die neutrale landen, maar ook met de Verenigde Staten.

De Duitse oorlogsvloot was voor de oorlog flink uitgebouwd, maar was nog altijd een stuk kleiner dan de Britse marine. Het gevolg was dat er af en toe gevechten tussen Britse en Duitse schepen plaatsvonden, maar wel op beperkte schaal. De Duitse Kaiserliche Marine ging meestal een grote confrontatie met de Britse Grand Fleet uit de weg.  Een uitzondering was de slag bij het Deense schiereiland Jutland in 1916, meteen de grootste zeeslag ooit geleverd, die min of meer onbeslist eindigde.

Duitsland had echter nog ingezet op een ander wapen, dat veel effectiever bleek dan oppervlakteschepen: de duikboot of U-Boot (Unterseeboot). Niet dat dat nieuw was, tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) had de zuidelijke Confederatie al de eerste succesvolle duikbootaanval uitgevoerd. 

Nu was Duitsland pas vrij laat begonnen met de ontwikkeling van de U-Boote, maar vanaf 1914 gebeurde de productie op grote schaal. Begin 1915 waren er voldoende in de vaart om een rol te gaan spelen in de oorlog. De U-Boote hadden toen het voordeel dat ze onder water nog niet detecteerbaar waren. Veel strategie of tactiek zat er ook niet achter: de onderzeeërs vuurden naar eigen inzicht torpedo's af of gingen schepen aan de oppervlakte te lijf met kanonnen.

Op 18 februari 1915 kondigde Duitsland een "onbeperkte duikbootoorlog" af tegen alle schepen - dus ook koopvaardij- en passagiersschepen - op weg naar geallieerde havens. Het was de eerste onbeperkte duikbootoorlog. 

Berlijn hoopte het overwicht van de Britse Royal Navy op zee te counteren met de U-Boote en op die manier de Britse Eilanden economisch op de rand van de afgrond te brengen.

Al snel werden steeds meer schepen het slachtoffer van duikboten en regeerde op zee de angst voor de onzichtbare vijand, die schijnbaar onaantastbaar was. 

De eerste duikbootoorlog kende een triest hoogtepunt toen de U-20 op 7 mei 1915 het Britse passagiersschip Lusitania torpedeerde voor de kust van Ierland. In totaal kwamen 1.198 opvarenden om het leven. Als excuus wezen de Duitsers er op dat de Lusitania formeel een Britse hulpkruiser was. Weliswaar was het schip ongewapend, maar het had munitie en andere oorlogsgoederen aan boord.

Aan boord van de Lusitania waren 128 Amerikaanse passagiers omgekomen en de kwestie leidde tot grote spanningen tussen Duitsland en de Verenigde Staten, die toen nog neutraal waren. Op 6 juni zette Duitsland een punt achter de onbeperkte duikbootoorlog na dreigdende taal van Washington. 

Het torpederen van vijandelijke schepen ging echter door, zij het meer selectief om neutrale landen niet voor het hoofd te stoten. Duitsland besliste zo om de haven van Zeebrugge uit te bouwen tot een belangrijke duikbootbasis, die veel dichter bij de Britse kust lag dan de Duitse havens. 

Op 1 februari 1917 kraakten beide kampen onder uitputting en ging Duitsland opnieuw over tot een niewe onbeperkte duikbootoorlog. Mede daardoor werden de VS alsnog in de oorlog gesleurd.